آنا صحیفه اخبار فارسی |
اسامی، اصطلاحات و کلماتی را که از زبانهای اروپایی وارد زبان ترکی آذربایجانی شدهاند، چگونه بنویسم و چگونه تلفظ کنیم؟
در اواخر عمر پربار استاد #جواد_هیئت این توفیق نصیبم شد که ویراستاری محتوایی و مقابلهی ترجمهی ملخصی از "تاریخ فلسفهی غرب" #برتراند_راسل به ترکی آذربایجانی را به عهده گیرم. این ترجمه تحت نظارت استاد به عمل آمده بود. در طول سه ماه طی دیدارهای متعدد در منزل استاد در باکو بر روی ترجمه کار میکردیم و موارد اختلافی را حل و فصل مینمودیم. یکی از آن موارد مسئلهی نامهای خاص و برخی اصطلاحات بود. به گفتهی مسئولان دانشگاهِ اسلاویان، استاد تلفظ روسی نامها را که رسم مقبول در جمهوری آذربایجان است، نمیپذیرفت. رئیس دانشگاه از من خواست که استاد را قانع کنم تلفظ مورد قبول فرهنگستان جمهوری آذربایجان را بپذیرد. اما خودم نیز راضی به این امر نبودم، چرا که چند سال قبل از آن در مجلهی #جهان به تجربهی جدیدی دست زده و بیشتر نامها را بر اساس آنچه در انگلیسی و فرانسوی مرسوم است، درج کرده بودیم. به رغم آشفتگیهایی که در ثبت نامها دچارش شده بودیم، با واکنش منفی جامعهی علمی مواجه نشدیم. شاید مخاطبان ما آن را قسمی نوعآوری در جهت رهایی از روسگرایی دوران اتحاد شوروی تلقی کرده بودند.
در اولین جلسهی کاریمان دربارهی ترجمه، پس از بحث در خصوص مشکل، استاد هیأت با بزرگمنشی مرسومش تصمیم در این امر را به من محول کرد. چند روز با نامها و اصطلاحات کلنجار رفتم و به تجارب مجلات جهان و #یول بارها رجوع کردم تا بلکه راهحل قابل قبولی بیایم. درست است که در غیاب هرگونه قواعد محکم در آذربایجان جنوبی ثبت متفاوت و آشفتهی نامها عیب بزرگی به شمار نمیآید، لیکن در یک محیط علمی که دهها سال است درست و یاغلط تکلیف خود را در این خصوص روشن کرده، نمیشد کاهلانه عمل کرد. از این رو هر نوعآوری باید بهرهای از منطق میداشت و برای جامعهی علمی باری از اقناع. نتیجهی کار ناامیدی بود و رضادادن به ثبت نامها بر طبق رسمالخط موجود. امری که روشن رامیز اوغلو ویراستار تکنیکی کتاب با زحمت و دقت زیاد به خوبی از عهدهاش برآمد.
در آنچه به نگارش و تلفظ نامها مربوط میشود برخلاف محیط علمی جمهوری آذربایجان، ما در وضعیت دیگری هستیم. این وضعیت را میتوان نوعی هرجومرج نگارشی نامید، هرجومرجی که باید برای سامان بخشیدن به آن راهچارهای بیابیم. در مقالهی پیوست تحت عنوان »آوروپا دیللریندن آلینما سؤزلرین یازیلیشی« به همین راه رفتهام. درستتر آن است بگویم که مقاله حاوی راهحل نیست، کندوکاو در خود مسئله و پیش کشیدن سوالهایی است که میتواند راهی به جواب بگشاید. به عبارت سادهتر، در این مقاله صرفن طرح مسئله کردهام.
تاریخ
2019.09.30 / 22:00
|
مولف
Axar.az
|