نووخانی قصبه‌سین‌ده یئرلشن بو مسجید ۱۴-جو عصرین تاریخی عابده‌سی‌دیر. اینشاسینا شاه سولطان حسین طرفیندن گؤستریش وئریلدیی دئییلیر. بو سبب‌دن ده «شاه سولطان» مسجیدی آدلاندیریلیب. باخیمسیز دورومدا اولدوغون‌ندان مسجیدین یاریسی دئمک اولار کی، اوچوب. بیرمرتبه‌لی، کورسولو اینشا ائدیله‌ن مسجید ۴ اوتاقدان و گئنیش حیتدن عبارت اولوب. اوللر بورا نووخانی جاماعتینین یئگانه مسجیدی اولوب.

موساوات. کوم خبر وئریر کی، ساکینلرین سؤزلرینه گؤره، موغننی ائییوب یاقوبوو نووخانی ایله باغلی اولان ماهنیسینا بورادا کلیپ چکدیردیکدن سونرا مسجید، داها دا قضالی دوروما دوشوب. چکیلیش زامانی کلیپین آرخا فونون‌دا مسجیدین داها یاخشی گؤرونمه‌سی اوچون دیوارلاری سو ماشینلاری ایله یویوبلار. بوندان سونرا سمنت‌سیز تیکیله‌ن مسجید زامان-زامان آشینمایا معروض قالیب.

مسجید حاقیندا بیلگیسی اولان، او زامانکی حالینی گؤرن کند آغساققاللاری ایل گؤروشوب. ۱۹۴۴-جو ایل تولدلو، نووخانی کندین‌دن خبردار اولان، پینه‌چی یوسیف شوکورووون دئدیینه گؤره، خالق جمهوریتینین بانیسی محمد امین رسولزادنین آتاسی موللا الکبر بو مسجیدین آخوندو اولوب. او زامان چار چینوونیکلریندن قاچان ایستالینی رسولزاده بو مسجیدده، موعظه اوخونان مینبرین آلتیندا گیزلدیب.

تاریخی فاکتلارا گؤره، رسولزاده ایستالینی ایکی دفعه اؤلومدن قورتارمیش‌دی. او واختلار، یعنی ۱۹۰۷-جی ایلده ایستالین بالاخانی نفت معده‌نلرینده چالیشان فحله‌لر آراسین‌دا میلیونچولارین علیهینه تبلیغات آپاریردی. میلیون‌چولارین یان-یؤره‌سین‌ده گزه‌ن قوچولار بوندان خبر توتوب ایستالینی یاخالاییر و قویویا سالماق ایستییرلر. بونو ائشیدن آداملار احوالاتی محمد امین رسولزاده‌یه خبر وئریرلر. رسولزاده واختیندا یئتیشیب ایستالینی قویویا آتماق ایسته‌یه‌ن قوچولارین الین‌دن آلیب. گله‌جک دیکتاتورو اؤلومون الین‌دن قورتاران رسولزاده اونو گیزلتمک اوچون نووخانیداکی باغ ائوینه گتیریب.

بورادا قوناغی محمد امینین آتاسی — مشهور دین خادیمی آخوند موللا الکبر لاییقینجه قارشیلاییب. ائوده قادینلار اولدوغونا گؤره او، ایستالینی چوخ ساخلایا بیلمیر، اونو نجه خلاص ائدجیی باره‌ده دوشونور. نهایت، «مسجید اللهین ائوی‌دیر، یقین، قوناغی اورادا گیزلتسک، بو، چار چینوونیکلرینین آغلینا گلمز»، - دئیه ایستالینی مسجی‌ده آپاریر، اونو موعظه اوخودوغو مینبرین آلتین‌دا گیزله‌دیر. «قوناق» مینبرین آلتین‌دا اولدوغو واخت اونا ختر دیمه‌سین دئیه مسجی‌ده آختاریشا گلن شخصلری ساخلاماق اوچون اورادان موعظه اوخوماغا دا باشلاییر. آخوند چوخ بؤیوک نفوذ صاحبی اولدوغوندان و موعظه اوخونان واخت مینبره یاخینلاشماق عمومیتله گوناه ساییلدیغیندان خفییه‌لر مسجیدین ایچینه گیرمه‌یه جرات ائتمیرلر. کند جماعتی ایشده‌ن خبردار اولدوغون‌دان ساکیتجه موعظه‌یه قولاق آسیر، اما هر احتیمالا قارشی اللرینی خنجردن ده چکمیرلر. ائولری آلت-اوست ائد‌ن خفییه و پولیسلر ایسه آختاردیقلارینی تاپماییب کور-پئشمان گئری قاییتمالی اولورلار. بئله‌لیکله، آخوند موللا الکبرین «قوناغی» آرا ساکیتلشدیک‌دن بیر مدت سونرا کندی راحتجا ترک ائدیر.