آنا صحیفه کولت |
کولت. آز شرق مینیاتور صنعتینده فورما و اوسلوب خصوصیتلرینه گؤره سئچیلن تبریز مینیاتور بویاکارلیغی حاقیندا یازی تقدیم ائدیر:
کیتاب ایللوستراسییاسی کیمی یارانیب فورمالاشان آذربایجان مینیاتور صنعتینین تشکل تاریخی دقیق معین ائدیلممیشدیر. لاکین ۱۳-جو عصرین اوللرینده عبدولمؤمین محمد ال-خویینین "ورقا و گولشا" الیازماسینا چکدیی مینیاتورلرین (توپقاپی موزئیی، ایستانبول) اوسلوبو، بدیعی صنعتکارلیق خصوصیتلری بو مینیاتورلرین ایلکین اولمادیغینی، معین بیر عنعنهیه اساسلاندیغینی و مینیاتور صنعتینین داها قدیمدن مؤوجود اولدوغونو گؤستریر. "ورقا و گولشا"یا چکیلمیش مینیاتورلر یالنیز آذربایجاندا دئییل، یاخین و اورتا شرقده بو صنعتین ان قدیم نمونهلریندن ساییلیر.
۱۳-جو-۱۴-جو عصرلرده ماراغا، تبریز و آذربایجانین باشقا شهرلرینده خطاطلیق و مینیاتور صنعتی سرعتله اینکیشاف ائتمیش، تبریز شهری شرقده بدیعی یارادیجیلیغین، کیتاب صنعتی، کالیگرافییا و مینیاتور بویاکارلیغینین ان قدرتلی مرکزینه چئوریلمیشدی.
۱۴-جو عصرین اورتالاریندان تبریز رساملاری گرافیک و بویاکارلیق اوسلوبلارینین اوغورلو سینتزیندن دوغان بدیعی اوسلوب یاراتدیلار. بو یئنی اوسلوبون فورمالاشماسی ۱۳۴۰-۱۳۵۰ ایللره عایید ائدیلهن "بؤیوک تبریز شاهنامهسی"، یاخود "دموتت شاهنامهسی" آدلانان مشهور الیازمانین مینیاتورلرینده اؤز عکسینی تاپمیشدیر. اکثریتی دؤورون گؤرکملی رساملاری احمد موسی و شمس الدین طرفیندن چکیلمیش بو مینیاتورلر حاضردا دونیانین بیر چوخ موزئی و کیتابخانالاریندا ساخلانیلیر. بو الیازمانین مینیاتورلریندن هلهلیک ۵۸-ی معلومدور.
تبریز مینیاتور مکتبینین اینکیشاف زیروهسی ۱۶-جی عصرین اورتالارینا تصادف ائدیر. مرکزلشمیش صفویلر دؤولتینین یارانماسی ایله باغلی آذربایجانین پایتختی تبریز شهری یئنیدن یاخین و اورتا شرقده مدنیتین، استتیک فیکرین، بدیعی یارادیجیلیغین، اساس مرکزینه چئوریلیر. تبریزده شاه ایسماییل و تهماسیبین سارای کیتابخاناسیندا بؤیوک اوستاد سلطان محمدین رهبرلیگی آلتیندا میر موسوویر، میرزه علی تبریزی، میر سید علی، موظفر علی کیمی ایستعدادلی یئرلی رساملارلا یاناشی، کمال الدین بهزاد، شیخزاده، آغامیرک اصفهانی، شاه محمود نیشاپوری، دوست محمد کیمی شرقین گؤرکملی صنعتکارلاری، خطاط و رساملاری فعالیت گؤستریردیلر.
۱۶-جی عصرین اوللریندن باشلایاراق تبریز مینیاتور مکتبینین کلاسسیک ادبیاتلا علاقهسی داها دا گئنیشلنیر. فیردووسی، نظامی، سعدی، حافیظ، جامی، نوایی، امیر خسرو دهلوی و باشقا کلاسسیکلرین اثرلری، پوتیک سوژئت و اوبرازلاری تبریز رساملارینین یارادیجیلیغیندا اساس یئر توتور. تصویری صنعتده ان چوخ و ان دیرلی مینیاتورلر بو ایکی اثره – "شاهنامه" و "خمسه"یه چکیلیردی. ۱۶-جی عصرین اوللرینده تبریز مکتبینین بدیعی اوسلوب خصوصیتلرینی اؤزونده جمعلشدیرهن مینیاتورلردن ۱۵۲۴-جو ایل تاریخلی "خمسه"، "شاهنامه" ، "قوی و چووکان"، ۱۵۲۸-جی ایل تاریخلی "جامی التواریخ" الیازمالارینا چکیلمیش ایللوستراسییالار دقتی جلب ائدیر. بسیط کومپوزیسییا قورولوشو، کولوریتی، اوبرازلارین حلی و منظره موتیولرینین تصویر باخیمیندان نیسبتا ساده و ییغجام اولان بو اثرلر ۱۵-جی عصر مینیاتورلرینین لاکونیک اوسلوب خصوصیتلریندن طمطراقلی دکوراتیو کاراکتئر داشییان یئنی اوسلوبا کئچید مرحلهسینی تشکیل ائدیر.
تبریز مکتبی سیماسیندا ۱۵۳۰-۱۵۴۰-جی ایللرده شرق مینیاتور صنعتی ان یوکسک اینکیشاف مرحلهسینه چاتیر. بو دؤورده بدیعی-استتیک و صنعتکارلیق باخیمیندان ان دیرلی مینیاتورلرله بزدیلمیش بیر چوخ قیمتلی الیازمالار حاضرلانیر.
۱۶-جی عصرین اورتالاریندا سلطان محمد، میر موسوویر، دوست محمد و ب. رساملار بیر سیرا پورترت مینیاتورلری یاراتمیشلار. تیپیکلییی، اوبرازلارین حلی و اتنوگرافیک جهتدن بیر-بیریندن فرقلهنمهیهن، بعضا ده چوخ آز فرقلنن، یالنیز موختلیف وضعیت و حرکتده وئریلمیش بو پورترئتلرده رساملار دؤورون و اؤزلرینین گؤزللیک ایدهآللارینا اویغون اولاراق شاه و سارای ایانلارینین اوبرازلارینی ایدئالیزه ائدیلمیش حالدا عکس ائتدیریردیلر.
۱۶-جی عصرین ۲-جی یاریسیندا صفویلر دؤولتینین پایتختینین تبریزدن قزوینه کؤچورولمهسی ایله باغلی سارای کیتابخاناسیندا فعالیت گؤسترن رساملاردان بیر قروپو یئنی مرکزه توپلاشیر. آذربایجان رساملارینین قزوینده ۱۵۷۵ ایله قدر چکدیکلری مینیاتورلر بدیعی اوسلوب خصوصیتلرینه گؤره تبریز دؤورو مینیاتورلریندن اصلا سئچیلمیر و تبریز اوسلوبونون منطیقی داوامینی تشکیل ائدیر.
۱۶-جی عصرین ۲-جی یاریسی و سونلاریندا آذربایجان مینیاتور صنعتینین اینکیشافی و قزوینده یئنی اوسلوبون یارانیب فورمالاشماسی سلطان محمد عنعنهلرینین داوامچیلاری سیاووش بی، میر زینالابدین تبریزی، علی رضا عباسی تبریزی، خصوصیله دؤورون ان گؤرکملی اوستاد رساملاری محمدی و صادیق بی افشارین یارادیجیلیغی ایله باغلیدیر. بو دؤورده کیتاب ایللوستراسییالاریندان داها چوخ رئال حیات حادثهلرینی و عادی معیشت صحنهلرینی عکس ائتدیرن موستقیل مینیاتورلر چکیلمیشدیر. ۱۶-جی عصرین ۲-جی یاریسیندا آذربایجان کیتاب ترتیباتی و مینیاتور صنعتینده معین دورغونلوق عمله گلدی. بونون اساس سببلریندن بیری پایتختین کؤچورولمهسی ایله باغلی تبریزین صنعت مرکزی کیمی اؤز رولونو گئتدیکجه ایتیرمهسی ایدیسه، دیگر سببی ۱۶-جی عصرین سون روبونده تبریز رساملارینین تورکییه و ایرانین صنعت مرکزلرینده فعالیت گؤسترمهسی، ائلجه ده بو دؤورده سلطان محمد و اونون مکتبینه منصوب اولان رساملار کیمی هرطرفلی اینکیشاف ائتمیش، گئنیش یارادیجیلیق ایمکانینا مالیک اوستاد صنعتکارلارین آز اولماسی ایدی.
تبریز مکتبی قونشو اؤلکهلرله یارادیجیلیق علاقهسی ساخلامیش، مکتبین نمایندهلری موختلیف واختلاردا بیر چوخ شرق اؤلکهلرینده فعالیت گؤسترمیشلر. مشهور رسام میر سید علی آتاسی میر موسوویرله بیرلیکده اوزون مدت هیندیستاندا مغول حکمدارلاری هومایون (۱۵۳۰-۳۹، ۱۵۵۵-۵۹) و اکبرین (۱۵۵۶-۱۶۰۵) ساراییندا باش رسام ایشلمیش، یئنی صنعتکارلارین حاضرلانماسیندا، مغول مینیاتور مکتبی آدلانان هیند بویاکارلیق مکتبینین یارانماسی و اینکیشافیندا اونلارین موهوم رولو اولموشدور.
تاریخ
2020.06.06 / 19:29
|
مولف
آینوره مممدووا
|