جلیل مممدقولوزاده بیر نئچه دفعه اؤلوم تهلوکه‌سی یاشاییب.

کولت. آذ خاطیرلادیر کی، بونلاردان بیری اونون ناشیری اولدوغو «ملا نصرالدین» درگی‌سینین ۲۰ یانوار ۱۹۰۸-جی ایل تاریخ‌لی سایین‌دا ایشیق اوزو گؤره‌ن بیر کاریکاتورا ایله باغلی ایدی. همین کاریکاتورادا نجف مجتهیدلری هدف آلینمیشدی. بو سبب‌دن ده روحانیلرین خصوصی غضبی ایله قارشیلان‌دی.

میرزا جلیله قارشی تحقیرلر و تهدیدلر نجف مجتهیدلرینین اونون حاقین‌دا اؤلوم فتواسی ایمضالاماسی ایله نتیجه‌له‌ن‌دی. فتوادا بؤیوک یازیچینی اؤلدوره‌ن شخصه جننت ود اولونوردو.

بیر نوسخه‌سی ده میرزه جلیلین اؤزونه گؤندریله‌ن فتوا نه اونو، نه «ملا نصرالدین»چیلری قورخوتمادی.
درگینین همین ایلین فئورالین‌دا چاپ ائدیله‌ن ایلک سایین‌دا بو دفعه باکی ملالاری هدف سئچیلمیشدی: تمثیلی ملا حاجی جواد مسجیدینین مینبرین‌ده ایلشیب، ساغ الین‌ده قران، سول الین‌ده ایسه موردار اولدوغو اوچون بارماقلارینین اوجو ایله «ملا نصرالدین» ژورنالی توتوب و آغلایا-آغلایا اونو بوراخانا لعنت اوخویور، جزالاندیرماغا چاغیریردی.

همین کاریکاتورادان سونرا باکی دیندارلارینین ایمضاسی ایله قافقاز جانیشینینه عریضه عونوانلاندی: اورادا «ملا نصرالدین»ین قاپادیلماسی، دینه ساتاشان ملعونون ایسه حاق-حسابا چکیلمه‌سی طلب اولونوردو.

ائله همین گونلرده باکی‌دان تیفلیسه اوچ نفر گؤندریلمیشدی. اونلارا میرزا جلیلی اؤلدورمک تاپشیریلمیشدی.
قاتیللردن اؤنجه تیفلیسه بو باره‌ده خبردارلیق یئتیشدی. گؤرکملی یازیچینین باکی‌داکی خییرخواهلاری مسئله‌دن آگاه اولان کیمی اونا ایسماریش یوللامیش‌دیلار.

چوخ کئچمه‌دن تیفلیسین ایروانسکی میدانی یاخینلیغین‌دا، سولولاک کوچه‌سین‌ده اوزرینده اوچ تاپانچا اولان، یاپینجییا بورونموش بیر نفر شوبهه‌لی شخص کیمی ساخلانیلمیش، معلوم اولموشدو کی، باکی‌دان گؤندریله‌ن اوچ نفردن بیری محض اودور.
بئله‌جه، باکی روحانیلرینین نیتی باش توتمادی.

بوناجان ایسه آرتیق میرزا جلیل اؤزونو قوروماق مقصدیله سلاحلا گزمه‌یه باشلامیشدی. اونون اوزرین‌ده ۳۷۱۹۶۶ نمره‌لی کیچیک تاپانچا واردی.

بؤیوک معاریفچینین حیات یولداشی همیده خانیم سونرالار خاطره‌لرین‌ده همین سلاحی موزئیه وئردیینی یازمیشدی.
یئری گلمیشکه‌ن، میرزا جلیل داها بیر اؤلوم تهلوکه‌سی ایله محض همیده خانیملا عائله قورارکه‌ن اوزلشیب.
ائولیلیک باره‌ده ائشیدن قاراباغ بیلری جین آتینا مینمیش‌دیلر. پلانا گؤره، آغدام بازارین‌دا میرزا جلیلین اولدوغو فایطونون قارشی‌سی کسیلمه‌لی و او تحقیرآمیز شکیل‌ده اؤلدورولمه‌لی ایدی. بو پلان همیده خانیمین عمی‌سی اوغلو ایبیش بیین سعیی نتیجه‌سین‌ده باش توتمور.
«بو، همین او ایبیش بی ایدی کی، دؤولت قوللوق‌چولارینین اوزونه آغ اولدوغو اوچون ۱۲ ایل سیبیرده سورگون‌ده اولموشدو» – همی‌ده خانیم خاطره‌لرین‌ده یازیر.

قاراباغ بیلرینین میرزا جلیله نیفرتینین کؤکون‌ده ده هم اونون دینه مناسیبتی، هم ده میللتین قانینا زلی کیمی داراشان بیلره قارشی کسکین تنقیدلری، اؤلدوروجو لاغلاغیلاری دایانیردی.

میرزا جلیلین اؤلومله جنگی بونونلا دا بیتمیر: «ملا نصرالدین» درگی‌سین‌ده ایشیق اوزو گؤره‌ن «ارمنی و مسلمان اؤورتلری» آدلی مقاله ده (۱۹ مای ۱۹۰۷) بؤیوک سس-کویه سبب اولموش، یئرلی روحانیلرین تهریکی ایله باکینین مسلمان اهالی‌سی آیاغا قالخمیشدی. ایش او یئره چاتمیشدی کی، گؤرکملی یازیچینی اؤلدورمه‌یه آچیق چاغیریشلار ائدیلیردی. یالنیز باشقا بیر گؤرکه‌م‌لی معاریف‌پرور، ایلک «ملا نصرالدین‌چی»لردن عمر فایق نعمانزادنین غضبلنمیش کوتله‌نین آیاغینا گئتمه‌سی، اونون قارشی‌سین‌دا چیخیش ائتمه‌سی نتیجه‌سین‌ده آرا نیسبتن ساکیتلشمیشدی.