مشهور شاعر عاصم اردبیلی سورو آدلی کند قیزینین سئوگی حکایه‌سینی شعره کؤچورمکله الموتلو خانیمین عشقی اوغرونا فداکارلیغینی ابدیلشدیریب.

Kult.az سئوگی‌لی‌سینه قوووشا بیلمه‌ین، ۴۵ ایلینی بؤیوک عشقینین یاشادیغی شهرده، دولاشدیغی کوچه‌لرده گزن قادینین - سورونون حکایه‌سینی تقدیم ائدیر:

«سورو» ایران آذربایجان‌لیلاری، خصوصاً شعر و ادبیات هوسکارلاری اوچون تانیش اولان بیر آددیر. بو آد قزوین کندلرینین بیریندن عاشق اولدوغو شخصی تاپماق اوچون جسارتینی توپلایاراق اردبیله گئلن بیر قیزین آدی دیر. اردبیلین مشهور شاعری عاصم اردبیلی سورونون حکایه‌سینی «جهنم‌ده بیتن گول» آدلی بیر شعر شکلینده یازیب، سورونو آذربایجاندا بو سئوگی افسانه‌سینه چئویریب.

تخمیناً، قیرخ ایل اول، عیوب آدلی بیر اردبیللی اوغلان حربی خدمتینی «معلم عسگر» اولاراق کئچیرمک اوچون قزوین ایالتینین الموت بؤلگه‌سینده‌کی قازورخان کندینه گؤندریلیر. عیوب بو کندده‌کی سورونون طلبه اولدوغو بیر صینیفده معلم اولور. سورو گنج معلمه عاشیق اولور. بو عشق سورونون، تخمیناً، یاریم عصرلیک کدرلی حکایه‌سینین باشلاماسی ایله نتیجه‌لنیر.

عیوب حربی خدمتینی باشا چاتدیردیقدان سونرا سورویا اونونلا ائولنجیینی وعد ائدیر. بیر مدت سونرا عیوبون بو کندده‌کی میسییاسی سونا چاتیر و او، دوغما شهرینه قاییدیر. بیر نئچه آی داها سورو و عیوب مکتوبلا مناسبتلرینی داوام ائتدیریرلر تا کی، معلم‌دن سورونون مکتوبلارینا جواب گلمه‌ینه قدر…

عیوبا عاشق اولان سورو خبرسیزلییه دؤزمور، اونو تاپماق امیدی ایله ائوینی و عائله‌سینی ترک ائدیر، اردبیله یولا دوشور. اردبیلده سوروشا- سوروشا سئودیی انسانین ائوینه گلیر. آنجاق قاپینی دؤینده گنج بیر قادین قاپینی آچیر و سورو اونونلا دانیشیر. بو صحبتدن او، عیوبون ائولی اولدوغونو، حیات یولداشی و اوشاقلاری اولدوغونو اؤیرنیر. سورو عیوبون معلم اولدوغو مکتبه ده بیر نئچه دفعه گئدیر، اما عیوب اونا محل قویمور. بو حادثه‌دن سونرا سورونون نه کندینه قاییتماغا اوزو اولور، نه ده سئوگیسیندن اوزاقلاشماغا گوجو…

اردبیل وطنداشلاری سورونون عیوب طرفیندن آلداندیغینی اؤیرندیکدن سونرا اونون باره‌سینده نلایق ایفاده‌لر ایشلدیرلر. بیر مدت سونرا سورونون یادداشی ایله باغلی پروبلملری یارانیر و او، اونوتقان اولماغا باشلاییر. یالنیز عیوبو خاطیرلادیقدا بیر مدت ائوینین قارشی‌سیندا اونو گؤزلییر، سونرا اردبیل کوچه‌لرینده گزمه‌یه داوام ائدیر.

بوندان سونرا اردبیلین کوچه و خیابانلاری الاموتلو عاشق قیزی، تخمیناً، یاریم عصر قارلی قیشدا و قیزمار یایدا قوناق ائدیر. سورو سئوگیسینه چاتمیر، اونون سئوگی حکایه‌سی ایسه سرعتله اردبیل اهالی‌سی آراسیندا یاییلیر. بوندان سونرا عیوبدان پیسلیک گؤردویو قدر اردبیل جماعاتیندان حرمت گؤرور.

بئله‌لیکله اونون کدرلی و سونو دا خوشبخت‌لیکله بیتمه‌ین سئوگی حکایه‌سی عاصم اردبیلینین «جهنم‌ده بیتن گول» آدلی شعرینه مؤوضو اولور.

«جهنم‌ده بیتن گول» عاصم اردبیلینین ادبی شاه اثرلریندن ساییلیر. شاعر بو شعرده سورونو جهنم‌ده بیتن گوله بنزه‌دیر، سونرا اونو اوزده ایتن و یوخ اولان گؤز یاشینا بنزه‌دیر. بو شعرده سورو بعضا «لیلی»، بعضا «شیرین» و بعضا دنیز کناریندا اؤلمکده اولان بیر سوسوز قو قوشودور.

عاصم اردبیلی سورونون بؤیوک سئوگی‌سینی تصویر ائتمکله یاناشی، اونا تسلی وئریر، حیاتین ضعیف انسانلارا ظلموندن شکایتلنیر و جهنم‌ده بیته‌ن گول آدلاندیردیغی شعری «گناهکار کیم‌دیر؟» سوالینی وئرمکله سونلاندیریر…

«جهنم‌ده بیته‌ن گول»

فلکین قانلی الیندن بیر آتیلمیش یئره اندی
بیر فلاکت آنانین جان شیرسیندن سوتون امدی
بوللو نیسگیل شله‌سین چیینینه آلدی
تای توشوندان دالی قالدی
ساری گول میثلی سارالدی
گونی تک باغری قارالدی
درد الیندن زارا گلدی
گونی گوندن قارا گلدی
خان چوپانسیز سئله تاپشیرسین اوزون،
یوردوموزا بیر سارا گلدی.
بیر وفاسیز یار الیندن،
یارا گلمز سانا گلدی
بیر یازیق قیز جان الیندن
جانا گلمز جانا گلدی
گئجه چکده الموت دامنه سیندن بورایا درمانا گلدی
بیر آدامسیز سوری آدلی
الی باغلی، دیلی باغلی.

سوری کیمدی؟
سوری بیر گولدی، جهنمده بیتیبدیر.
سوری بیر دامجدی، گؤزدن آخاراق اوزده ایتیبدیر.
سوری یول یولچوسودور ایری ده یوخ دوزده ایتیبدیر.
سوری بیر مرثیه دیر اوخشایاراق سوزده ایتیبدیر.
او کونول لرده کی ایتمیشدی ازلدن، اودو گؤزدن ده ایتیبدیر.
سوری بیر گؤزلری باغلی، اوزو داغلی، سؤزو داغلی
اولوب هاردان هارا باغلی.

بوشلاییب دوغما دیارین، اوموب البته یاریندان
ال اوزوب هر نه واریندان
قؤرخمایب شهریمیزین قیشدا آمانسیز بؤرانیندان نه قاریندان.
گزیر آواره تاپا یاندریجی دردینه چاره، تاپا بیلمیر
چؤخ سویر عشقی باشیندان آتا آما آتا بیلمیر.
اووا باخ اووچی دالینجا قاچیر آما چاتا بیلمیر
ایش دونوب، لیلی دوشوب چؤللره مجنون سوراغیندا
شیرین الده تئشه، داغ پارچالاییر، فرهاد اوتورموش اتاقیندا.
تشنه لب قو، نئجه گور جان وئری دریا قیراغیندا
گؤزده حسرت یئرینی خوشلاییب، ابهام دوداغیندا.
وارلیغین سؤن اثری آز قالیر ایتسین یاناغیندا
سانکی بیر کؤزودی بورونموش کوله وارلیق اوجاقیندا
کؤزه‌ریر پیلته کیمین یاغ تؤکه نییب دیر چراغیندا.
بوی آتیر رنج باغیندا، قؤجالیر گنچ چاغیندا

بیر آدامسیز، سوری آدلی
الی باغلی، دیلی باغلی.
سوری جان اوما فلکدن، فلکین یوخدی وفاسی
نه قدر یوخدی وفاسی او قدر چوخدی جفاسی
کوهنه رقاصه کیمین هر کسه بیر جوردی اداسی
او آیاقدان دوشه‌نی ایستیر آیاقدان سالان اولسون.
او تالانمیشلاری ایستیر گونی گوندن تالان اولسون
او آتیلمیشلاری ایستیر هامیدان چوخ آتان اولسون.
او ساتیلمیشلاری ایستیر قول ائدر کن ساتان اولسون.
نیله‌مک قورقو بوجوردور، فلکین نظمی ازلدن
اولوب اضدادینه باغلی
قره سیز، آغلار اولانماز
دره سیز، داغلار اولانماز
اولوسوز، ساغلار اولانماز
گرک هر بیر گوزه‌له، بیر دانا چرکین ده یارانسین
بیری انسین یئره گؤیدن، بیری عرشه اوجالانسین
بیری چالسین ال-آیاق غم دنیزینده
بیری ساحیلده سئوینج ایله دایانسین
بیری ذیللت پالازین باشه چکیب یاتسادا
آنجاق بیری نین بختی اویانسین
بیری قویلانسادا نعمت لره یئرسیز
بیری ده قانه بویانسین

آی آدامسیز، سوری آدلی
ساچلاریندان دارا باغلی.
نیله‌مک ایش بئله گلمیش، چور گلنده گوله گلمیش
فلکین ایری کمانیندا اولان اوخ آتیلاندا دوزه دگمیش
دیلسیزین باغرینی دلمیش ایری قالمیش دوزی ایمیش.
اونو خوشلار بو فلک ائل ساراسین سئللر آپارسین.
بولبول حسرت چکه‌رک گول ثمرین یئللر آپارسین.
قیسی چوللرده قویوب لیلی نی محمل لر آپارسین
خسروی شیرین ایله‌نن ال اله وئرسین.
فرهادین قامتین ایسین.
باخاراق چرخ زمان نشئه یه گلسین، کئفه دولسون
سوری لار سولسادا سولسون
بیری باش یولسادا، یولسون
سیسقا بیر اولدوز اگر اولماسا اولدوزلار ایچینده،
بو سما ظلمته باتماز
داش آتان، کول باشی قویموش، داشینی اوزگه یه آتماز.
سن یئتیش سون هدفه، اوندا فلک، مقصده چاتماز
داها افسانه یاراتماز
سوری آی باشی بلالی،
زمانین قانلی غزالی.

سوری بیر قوشدو خزان آیری سالیبدیر یوواسیندان
ال اوزوبدور آتاسیندان
جوجه دیر حیف اولا سوت گورمه‌ییب اصلا آناسیندان
او زلیخا کیمی یوسیف ایین آلمیر لیباسیندان،
بونا قانع دی تنفس ائله ییر یار هاواسیندان،
درد وئرن درده سالیب آما خبر یوخ داواسیندان،
آغلاییب سیتقایاراق بهره آپارمیر دوعاسیندان،
او بیر آیینه‌دی رسام چکیب اوستونه زنگار،
اوندا یوخ قدرت گفتار،
اوزو چیرکین دیلی بیمار،
گنج وقتینده دل آزار،
گوره سن کیمدی خطاکار،
گوره سن کیمدی خطاکار؟