یوخاری

آنا دیلین‌ده فعیلین زامانلاری-ایندیکی زامان - ویدئو

آنا صحیفه آنا دیلی
12 Punto 14 Punto 16 Punto 18 Punto

آذربایجان دیلینین قراماتیکاسی

ایندیکی زامان ایشین دانیشیلان وقت باش وئردییینی بیلدیریر. ایندیکی زامانین علامتلری دؤرد چشیدلی "یر- ̂یر- ور- ۆر" دن عبارتدیر. مثلا: آلیر- گلیر- گؤرور..
اگر فعلین کؤکو سسلی ایله قورتارارسا، ایکی سسلینی بیری-بیریندن آییرماق اوچون سس سیز "ی" حرفی اونلارین آراسینا علاوه ائدیلیر. مثلا: دئییررم- دئ+ی+یر+م، اوخویارام.
ایندیکی زامانین اینکار علامتی "ما- مه" ویا فقط "م" حرفی ایله دوزه لیر. اگر "ما- مه" ایله ایشلنرسه، ایکی سسلی آراسیندا بیر سس سیز "ی" ده آرتیرماق لازیمدیر. مثلا: آلماییر و اگر تکجه "م" حرفیله یازیلسا آلمیرام، آچمیرام، گؤرمه ییرسن...
تبریز لهجه سینده اوچونجو شخص تکین آخیرینا "ی٢" و "و٢" سسلریندن بیری ده علاوه اولونور: گلمیری- گؤرمورو..
دئمک خبر شکلینده اولان ایندیکی زامان فعللرینده عین زاماندا ایکی ایش گؤرولور. مثلا "من اوخویورام" جمله سینده هم "من" اوخوماق ایشینی ایجرا ائدیرم، همده او ایشله عین زاماندا گؤردویوم ایش باره ده خبر وئریرم.
ایندیکی زامانین دا "غیر شهودی" شکلی واردیر کی، کئچمیش زامانی بیلدیریر.
ایندیکی زامانین شخص شکیلچیلری نقلی کئچمیشده اولدوغو کیمیدیر./فعللرده بیتیشن شخص عوضلیکلری بؤلومونه باخ/ زامان و شخص شکیلچیلریله بیرلیکده ایندیکی زامانین کامل تصریفی بئله دیر:
شخصلر قالین اینجه
سس سیزله بیتن سسلیله بیتن سس سیزله بیتن سسلیله بیتن
تک ۱-جی آل+یر+آم دولا+ی+یر+آم بیل+یر+ه م گؤزله+ی+یر+ه م
تک ۲-جی آلیرسان دولاییرسان بیلیرسن گؤزله ییرسن
تک ۳-جو آلیر دولاییر بیلیر گؤزله ییر
جمع ۱-جی آلیریق دولاییریق بیلیریک گؤزله ییریک
جمع ۲-جی آلیرسینیز دولاییرسینیز بیلیرسیینیز گؤزله ییرسینیز
جمع ۳-جو آلیرلار دولاییرلار بیلیرلر گؤزله ییرلر
انکاریندا یا بیر "م" فعلین کؤکونه علاوه اولار.مثلا: آلمیرام، بیلمیرم، آلمیریق.. و یا "ما-مه" فعلین کؤکونه آرتیریلیر. بئله حالدا ایکی سسلی یان یانا گلرسه اونلارین آراسینا بیر "ی" سس سیز حرفی علاوه اولونار. مثلا: آلماییرام، بیلمه ییرم..

گلجک زامان

بو فعل ایشین گلجکده باش وئره جه یینی بیلدیریر. گلجک زامانین ایکی شکلی وار.
الف- قطعی گلجک زامان:

فعلین بو زامانی ایشین حتما گلجکده باش وئره جیینی بیلدیریر. اونون شکیلچیلری "آجاق- اجک" دن عبارتدیر. مثلا:گلجکسن، آلاجاقدیر...
اوچونجو شخصلرده ایکی چشیدلی "دیر" شکیلچیسی ده علاوه اولا بیلر. فعلین کؤکو سسلی ایله بیترسه "ی" حرفی علاوه اولونار.
اگر بو شکیلچیلردن سونرا سسلی ایله باشلانان شکیلچی گلرسه، سس بؤلومونده گؤردویوموز کیمی، "ق" حرفی "غ" و "ک" حرفلری "گ- ی"حرفلریندن بیرینه جئوریلیر. مثلا: آلاجاغام، گؤره جه یم..

گلجک زامانین اینکار علامتی "ما- مه" دیر کی، بلواسطه کؤکه قوشولار.

بو حالدا ایکی سسلی یان- یانا گلیر و اونلاری بیری-بیریندن آییرماق اوچون "ی" سسلیسی اونلارین آراسینا علاوه اولار. مثلا: آلمایاجاغام، گؤرمه یه جه یم...

ب-غیر قطعی گلجک زامان:

بو فعللر ایشین یاخین گلجکده غیر قطعی شکیلده باش وئره جه یینی بیلدیریر و علامتی "آر+ ار" دیر. اینکار علامتی ده یالنیز "م" اولار. مثلا: یازارام- یازمارام... اینکار فورماسیندا بعضا بو شکیلچیلر "آر- ار" "ز" حرفینه چئوریلیر: آچمازلار، آچمازسان...
حطی بعضا "ز" حرفی دوشور. مثلا: آچماسان.. فعلین کؤکو سسلی ایله بیترسه "ی" سس سیزی ده علاوه اولونور. مثلا: اوخویارام...
بو شکیلچیلرله ایشله نن فعللر ایشین بوتون زامانلاردا باش وئره جه یینی ده بیلدیریر. بو زامان اونلارا "گئنیش زامان" دئییلیر. مثلا: "اکینچی بوغدا اکر" جمله سینده "اکر" فعلی نشان وئریر کی، اکینچی هم کئچمیش ده، هم ایندی، همده گلجکده بوغدا اکر.

تاریخ
2019.02.02 / 10:17
مولف
آینورا مممدووا
شرح لر
دیگر خبرلر

خاریج‌ده یاشایان آذربایجان‌لیلار اوچون آنا دیلی لاییحه‌سی

آنا دیلین‌ده فعللرین شکیللری - ویدئو

دیل و آنا دیلی

یازی ـ پوزو یانلیش‌لاری

عرب الیفباسیندا دیلیمیزدکی یازی گرافیکاسیندان!

سویداشلاریمیزین دیل گلنیی- ماراغا لهجه‌سی

بو گون آذربایجان تورکجه‌سینین رسمی دیل اعلان ائدیلدیی گوندور

آذربایجان دیلینین یازی قایدالاری

آنا دییلی - اسملرین قورولوشجا نوعلری/ ویدئو

بعضی سؤزلرین دوزگون تلفظ قایداسی معینلشدی

خبر خطّی
Axar.az'da reklam Bağla
Reklam
Bize yazin Bağla