سس‌سیز حرفلر دیلیمیزده فرقلی بؤلوملرده یئر آلیرلار و بو بؤلوملرین ان اؤنملی‌لریندن کار ـ جینگیلتیلی بؤلومودور.

وـ سسی، جینگیلتیلی سس اولاراق، آلت دوداغین اۆست دیشلره یاپیشماغیندان یاراناراق دیش ـ دوداق سسلریندن ساییلیر بو سسین باشقا بیر اؤزه‌للیگی ده واردیر.

آنادیلیمیزین قیرامئری و یازی ـ پوزو قوراللاری‌لا ایلگیلی کیتابلاری اوخودوغوموزدا؛
سسلی‌لر بؤلومونده [ e, o, ö ] سسلرینین تکجه بیرینجی هیجادا گله بیلدیکلرین گؤروروک،
آنجاق بیر سیرا سؤزجوکلرده بو یاسا پوزولور و o - ö سسلری بعضاً ایکینجی و یا سون هیجادا دا گؤرونور
اؤرنک اۆچون:

آلوو، قاشوو[ قشوو]، خییوو، چالپوو [ آلا چالپوو یاغماق «قارلا یاغمیرین بیرلیکده یاغیشی»]
بیزوو، بۆتؤو،.... کیمی سؤزجوکلرده، "اؤ", " و", "اۏ" سسلری ایکینجی هیجادا گؤرونور.

دیلیمیز دۆنیانین قیرامئر باخیمیندان ان گۆجلو دیللریندن اولاراق، او یاسا نه‌دن پوزولور؟

گؤروندویو کیمی بو سؤزجوکلرین بۆتونون سونوندا و ـ "و" سسی، گؤرونمکده‌دیر و بو دا "و" سسی‌نین محمل‌الضمّه‌لیک اؤزه‌للیگیندن آسیلی‌دیر.

محمل‌الضمّه یاساسی نه دئمکدیر؟

بو اساسدا، "و" سسی، اؤزوندن ‌اؤنجه گلن a الیف، سسینی، o - ö سسینه چئویره‌رک، او ـ اؤ سسلرینین ایکینجی و یا سون هیجادا گلمه‌سینه نه‌دن اولور.

ـ عربجه نحوی قایناقلاری آراشدیردیغیمیزدا، سیبویه و ابن‌جنّی‌نین کیتابلاریندا، ۱۶ حالدا اعلال اۆز وئرر،
و بو ۱۶ موردین بیرینده بئله یازیلیب:

الیف‌دن اؤنجه، بیر ضمّه گلیرسه او الیف، واو سسینه قلب(تبدیل)‌ اولار.

اؤرنک: شُاهد ــــ» شُوهد و ائله بو اعلال یاساسیندان بلکه "و" سسی‌نین محمل‌الضمّه‌لیک اؤزه‌للیگی آچیقلانا بیلر، آنجاق تۆرکجه‌میزین دیل و قیرامئر یاسالاری و قورولوشو عربجه‌ایله فرقلی اولدوغو اۆچون، بو یاسا دا فرقلی‌دیر.

آنجاق آغیزدا و دئمکده بیزوو، آلوو دئسک ده یازارکن بیزاو و آلاو یازمالی‌ییق

Bızov --- bızav
Alov ---- alav
Qəşov ---- qəşav (qaşav)
Bütöv ---- bitəv

کؤکو بیتن و سنگلاخ‌دا گلن بۆتون سؤزویله ایلگی‌ده‌دیر.

ـ اؤلکه‌میزده یاییملانان دیلچی‌لیک و قیرامئرله باغلی هئچ بیر کیتابدا بو اؤزه‌للیک آچیقلانماییب.

تکجه اوستاد فرزانه، مبانی دستور زبان آذربایجانی کیتابی‌نین بیرینجی جیلدی‌نین ۴۷‌ـ‌جی صفحه‌سینده بئله یازیبدیر؛

او ـ o مصوتی، بیر سیرا یئرلرده v صامتی‌ایله بیرلیکده، بیر سیرا سؤزجوکلرین ایکینجی هیجاسیندا گلیر و بو بیر سس آرتیشیمیندان آسیلی‌دیر.

و بو قیسا آچیقلامادان قیراق[هئچ بیر نه‌دن و دلیل یازیلماییب] هئچ کیتابدا، v سسی‌نین بو اؤزه‌للیگی‌ایله ایلگیلی هئچ بیر آچیقلاما الده یوخدور.