شاعره، مدنی فعال سمیه اسدی تبریزده دوغولوب. ۹ یاشیندان شعیر یازماغا باشلاییب. شعیرلرینی آذربایجان تورکجه‌سینده یازیر.
سمیه اسدی نین آخار. آذ-آ موصاحیبه‌سینی تقدیم ائدیریک:
- باکییا ایکینجی گلیشینیزدیر، دئیه‌سه‌ن...
- ائله دیر.
- اگر ایکینجی دفعه دعوت ائدیلمه سه ایدینیز، نلرله یاددا قالا بیلردی باکی؟
- باکی اول وطن اولماغی ایله، دیلی ایله یاددا قالا بیلر.
- بس، باکییا هانسی تصوراتلا گلیردینیز؟ رادیودا ائشیتدیینیز، تئلئویزییادا گؤردویونوز...
- آتام چوخدان گلمیشدی باکییا. من باکییا گلمزدن اوولکی گئجه گئتدیم آتام گیله. دئدیم، باکییا گئدیرم. باخدی منه، گؤردوم توتولدو. بیلمدیم نیه توتولدو.
گلیب قاییدان‌دان سونرا دئدی، بیلیرسن، من نیه توتولدوم؟ منیم کئچمیشیمی یادیما سالدین، دئمدین کی، گل گئدک. من بورادا شکیللر چکدیرمیشدیم. باکینین دییشیلدیینی گؤروب، لاپ چوخ گلمک ایسته‌دی. آتام ۱۵-۲۰ ایل بون‌دان اول گلمیشدی.
- آتانیزین باکی خاطره‌لری بورادا سیزه یول یولداش‌لیغی ائده بیلدی‌می؟
- ائله اولدو. باکی‌داکی تعریفلر، هاواسین‌دان، دیلین‌دن، سویون‌دان... بیر ده بیر شئی‌دن چوخ بحث ائدردی آتام. باکی جاماعاتینین قوناق پرورلیین‌دن، مهریبانلیغین‌دان دانیشاردی. بو بس ائدیر کی، سنین بئینین‌ده نلرسه یارانا و سن اورایا گئتسه‌ن، سنی ایستی قارشیلایاجاقلار. قایی‌دان‌دا اورییمین بیر حیصه‌سی بورادا قالدی. من باکی‌دان گئدن گونو یاغیش یاغیردی. ائله او یاغیشلا بیرلیک‌ده من ده آغلادیم. گئتمه ییم گلمیردی.
- ایکینجی دفعه گلیشینیز نئجه آلیندی؟
- بیر ایشیم واردی... آدام بیر فرصت آختاریر کی، گل‌سین.
- تبریزده نه ایشله مشغولسونوز؟
- یالنیز یازی-پوزو ایله.
- تبریزده‌کی ادبی محیطین آذربایجان ادبیاتینا موناسیبتی نئجه‌دیر؟
- بیزده هئچ واخت «اونلار او تایلی‌دیر، بیز بو تایلی» باخیشی اولماییب. هر زامان بیر گؤرموشوک. من و چئوره‌م‌ده‌کی یازی‌چی-شاعرلر «اونلار آیریدیرلار، بیز آیری» کیمی آیری-سئچکی‌لیک سالمامیشیق.
- سمییه خانیم، آذربایجان ادبیاتیندان کیمی اوخویورسونوز؟
- سیزین-بیزیم ادبیات دئمیک. تورک ادبیاتیندان اوخودوغوم شاعرلر منی بورا چوخ چکیردی، شعیرلرین‌ده سئوگی حیس‌سینی گؤرورسه‌ن. دوشونوردوم کی، اینسانین ایچین‌ده نه بویدا سئوگی وار کی، بونلاری یازا بیلیر:
چینیم‌ده بیر تئلین گلیب منیمله
دولانیب بوینوما، آچا بیلمیرم.
بیر اوجو جهنم، بیر اوجو جننت،
من بو قیل کؤرپودن کئچه بیلمیرم.
منیم ان بؤیوک کدریمین بیری ده اودور کی، نصرت کسمنلینی گؤرمدیم. نصرتین قلمینین ایزی منیم یازیلاریم‌دا وار. منیم شعیرلری‌می اوخویاندا دئییرلر، نصرتین قلمی سنین قلمین‌ده گؤرونور. اینسان هانسی شاعری داها چوخ اوخوسا، او شاعرین قلمی اونون یازدیغین‌دا ایز قویور.
- نصرت کسمنلیده ناکام سئوگی داها چوخ عکس اولونوب...
- شاعر شعیرلرین‌ده بعضا یاشادیقلارینی، بعضا یاشامادیقلارینی یازار. یا یاشادیغیمیزی یازاریق، یا دا یاشاماق ایسته دیکلریمیزی، حسرتیمیزی قلمه آلاریق. اورییمیزدن نه کئچیرسه، اونو یازیریق. بو، منیم ایسته ییم دئییل، الله وئرگی‌سی‌دیر. من تعلیم گوجونه یازیلان شعیری بیه‌نمیرم.
بیزلردن چوخ اؤنجه باشلاندی هر شئی
دوردو اؤنوموزده اوجا بینالار.
اوزان‌دی یول بویو قوووشماغیمیز
هله گؤسترمه‌دی بیزی آینالار.
بیریمیز قوربت‌ده، بیریمیز قریب،
سئوگی ایکیمیزدن داها چوخ اوزاق.
کیم‌سه آنلامیر آیریلیغیمیزی،
بیزی اوووتماغا تاپیلمیر قوجاق.
بیزلر اوچ آرزویوق، بیزلر اوچ اورک،
سئوگی‌دیر، وطن‌دیر، بیر ده کی منه‌م.
سئومه‌یه آلیشدیم وطن‌سیز یئرده،
وطن‌سیز آیاق‌دا دورموشام هله.
آلین یازیمیزدیر بئله یاشاماق،
قوووشا بیلمه‌دن آیریلماق گرک.
حوزنلو گئجه‌لر، دردلی گئجه‌لر
بومبوش بیر اوتاق‌دا باغیرماق گرک.
گوناه من‌ده دئییل، دوغولدوغوم‌دا،
وطن بیر سو ایله چوخدان بؤلونموش
سئوگی ازیلمیش‌دی آیاقلار آلت‌دا،
اینسان‌لیق ساده‌جه آرزویا دؤنموش...
- شهریارا عایید تدبیرده ایشتیراک ائتدینیز. باکی‌دا، آذربایجان‌دا شهریارا اولان سئوگینی نئجه گؤردونوز؟
- اینانمیردیم کی، بورادا شهریاری بو قدر سئورلر... دئیه بیلره‌م کی، شهریاری بورادا تبریزده کیندن داها چوخ سئویرلر. بورادا شهریارا آیری جور حیس وار. دئمیرلر، شهریار تبریزلی‌دیر، ایران‌لی‌دیر. دئییرلر، شهریار تورک ایدی.
- بورادا شهریارین آدینا ایئرلر، مکتبلر وار. اونون اوچون مختلیف بؤلگه‌لرده تدبیرلر ده کئچیریلیر. بس، تبریزده نئجه؟ اونونلا باغلی دؤولت سوییه‌سین‌ده تدبیرلر کئچیریلیرمی؟ یا آیری-آیری تشکیلاتلار، ادبیات آداملاری بونونلا کیفایت‌لنیرلر؟
- دؤولتیمیز شهریارا دقت آییریر. من شهریارین آنیم گونو ایله باغلی تشکیل ائدیله‌ن تدبیره گئتمیشه‌م. گؤزل بیر مراسیم ایدی.
- شهریاری قینایانلار وارمی کی، او، اول فارسجا یازیب، سونرا آناسینین بیر سؤزو ایله تورکجه‌یه کئچیب؟
- قینایانلار البته وار. اما هر شاعرین حیاتین‌دا بیر دؤنم اولور. شهریارین دا آناسینین سؤزو اونون دؤنمی ایمیش. شهریارین بئله بیر شعیری وار:
تهرانین قیرتی یوخ شهریاری ساخلاماغا، قاچمیشام تبریزه، قوی یاخشی، یامان بلله‌ن‌سین.
- اوستادا بئله شعیرلرینه گؤره تضییق اولوب؟
- هر حال‌دا، اولوب. تورکلری تحقیر ائدیردیلر. اونون دا «تهرانلی اینصاف ائیله، گؤر من ائششه‌یه‌م، یا سن؟» میصراعلی بیر شعیری وار. هر شاعره تضییقلر اولور. اونون دا بئله شعیرلری چاپا وئریلمیردی.
- خاریجی اؤلکه‌لره سفر ائتمک سیزه پروبلئملر یارادیر؟
- یوخ، هئچ بیر پروبلئم یاشانمیر.
- یازیچیلار بیرلیینین جنوب‌دا یاشایان قلم آداملارینا دقتی سیزی قانع ائدیر؟ کؤرپو رولونو اوینایا بیلیر؟
- اگر کؤرپو رولونو اویناماسایدی، من ایندی بورادا اولمازدیم. اورادا یازیچیلار بیرلیینه حؤرمت وار. سایمان آرووزون سؤزو، یارادیجی‌لیغی، ایکی اؤلکه ادبیاتی اوچون ائتدیکلری، اینسان‌لیغی، داورانیشی جنوب‌داکی قلم آداملارینی روحلاندیریر. یازیچیلار بیرلیی ایکی اؤلکه ادبیاتی آراسیندا کؤرپو قورماق اوچون چوخ اساس‌لی قورومدو. بوتون یازی‌چیلاریمیز یازیچیلار بیرلیی ایله علاقه ساخلاییر. من دئیه بیلره‌م کی، تبریزده یازیب-یارادان ادبیات آداملارینین ۹۹ فایزی یازیچیلار بیرلییینه حورمتله یاناشیر.
- کیتابینیز چیخیب؟
- بلی، ایکی شعیر کیتابینین مؤلفییم. بیری «سن من‌سیز یاشایا بیلمه‌یه‌جک‌سه‌ن» آدلانیر. بو کیتاب‌دا نصرت کسمنلینین شعیرلرین‌دن ایلهام‌لاناراق قلمه آلدیغیم شعیرلریم یئر آلیب. دیگری ایسه «اورمودان هامونا» آدلانیر. من ده چالیشیرام کی، گؤللریمیز قوروماسین.
- اورمو گؤلونون قوروماماسی اوچون بیر چوخ آددیملار آتیلدی. ایندی وضعیت نئجه‌دیر؟ آتیلان آددیملارین بیر خئیری اولدو؟
- حاضردا گؤلون بیر قیسمی تامامیله قورویوب. قوروماغینین بیر چوخ سببی وار. گؤله آخان چایلارین اوزرین‌ده قورولان بندلر، اطراف‌دا اولان سولاردان دوزگون ایستیفاده اولونماماسی و قانون‌سوز شکیل‌ده چوخ سایدا قازیلان آرتئزیان قویولار، ائلجه ده ایقلیم دییشیک‌لیگی و یاغینتیلارین آزالماسی گؤلون قوروماسینا سبب اولوب.
- اگر اورمو قورویارسا...
- توفانلار باشلاییر، توزاناق، دوز کولیی یارانار. بو دا بؤیوک بیر اراضینی صحرایا چئویرر.
- ادبیات بیزی بیرلشدیریرمی؟
- ادبیاتدا پارچالانما یوخ‌دور. ادبیات بوتؤودور. اونا گؤره ده سؤزسوز کی، ادبیات بیزی بیرلشدیریر.
- یازدیغینیز شعیرلر اوخوجولارینیزا کئچیردیینیز حسلری اؤتوره بیلیرمی؟
- البته، اؤتورور. او حسی اوخوجو دویور. شاعر شعیرین‌دن دانیشار. هر زامان دئییرم کی، من شاعر دئییله‌م، اول اطراف موحیطی قورویانام، سونرا شاعرم.
کیم‌سه آنلاماییر شعیرلری‌می،
بوتون یازدیقلاریم «یالان» دئییرلر.
گؤزوم‌دن گؤزونو آلان او گوندن
یازدیغیم شعیره یامان دئییرلر.
منه قاش-گؤز ائدیر بوردا آداملار،
آخ... داش اللرین‌ده دالدان گلیرلر.
سو سپر گئدنین دالینجا هامی،
من گئدن یوللارا داش سپه‌لرلر.
گوناه من‌ده دئییل، سنین گؤزلرین،
منی اؤز شهریم‌دن قوربته سالمیش.
اؤزون‌دن تئز گئدر قوناغین پایی،
سانکی منیم پاییم یوللاردا قالمیش.
ایندی‌سه گئدیرم، سن‌سیز، کیم‌سه‌سیز،
وئرمه‌دی بو شهر بیر خوش گون منه.
قوللاریم قوینون‌دا، گؤزوم اوزاق‌دا،
بارماق‌لیق آردین‌دا گئدیرم یئنه.
ایندی من تبریزده، سن‌سه، سن‌سه ائه...
سانکی آرامیزدا او چین دیواری.
او تایین آدینی قویورام «هیجران»،
بو تایین آدینی «حسرت یوللاری»...
هله‌لیک اومیدیم مئساژا گلیر،
یازیرام اؤزومدن، سنسیزلییم‌دن.
فرهادین کولونگون آلیب وورورام،
سؤکولمور بو دیوار، بیلمیرم ندن.
بعضا قایدالاری پوزماق اولارمی؟
«آلما» دئسه‌م ده گل، «هئیوا» دئسه‌م ده.
اوروج توتمالییام سئوگیمیز اوچون،
بیر نفس چکسمده، چؤرک یئسمده...
- بورادان خاطره اولاراق اؤزونوزله تبریزه نه آپاراجاقسینیز؟
- بوراداکی ادبیات‌چیلاریمیز دوغرودان دا گوجلودورلر. دیل و گراماتیک باخیمین‌دان دا چوخ اینکیشاف ائتمیش بیر ادبیات گؤردوم. بیز دیلی بیلمیریک. تورکون دیلین‌ده منیم حسسیم، شعیر تبیم وار. من ایسه شعیر یازیرام، بیر ده وئریرم رئداکته ائدیرلر. بو، منیم اوچون چوخ بؤیوک درددیر...
