ارمنی تاریخی ایلک نؤوبه‌ده ارمنیلرین اؤزلری اوچون یئددی مهرون آرخاسین‌دا قالمیش سیردیر. ایندی ارمنی خالقی ارمنیستان اس اس ار-این علملر آکادمییاسینین ایستروکتورونداکی تاریخ اینستیتوتونون تاریخ و ارمنی شوناس‌لیق اینستیتوتونا چئوریلدیی، ارمنیستان کومونیست پارتییاسینین مرکزی کمیته‌سینین سووت ارمنیستانینین تورکییه‌یه قارشی اراضی ادعالارینی تعیین ائتمک اوچون چیچئرناکابئرد مئموریالینین اینشاسینا قرار وئردیی ۱۹۶۲-جی ایلده‌ن باشلایاراق، سووئت کومونیست پارتییاسینین مرکزی کمیته‌سینین خاریجی ایشلر ایداره‌سینین گؤستریشی ایله مقصدیؤن‌لو شکیل‌ده یارادیلان و تیراژلانان یالان‌چی علمی ایضاحلارلا، داها دوغروسو، شیفاهی ناغیللار و فردی فیکیرلرله زومبیلشدیریلیب.

بو سؤزلری آخار. آذ-آ آچیقلاماسین‌دا مشهور روس تاریخ‌چی اولئق کوزنئتسوو دئییب.

اونون سؤزلرینه گؤره، همین واخت‌دان عثمانلی ایمپئرییاسین‌دا «ارمنی سویقیریمی» مؤوضوعسو اس اس ار ای-نین تورکییه‌یه قارشی اراضی ادعالارینین ایدئولوژی کونسئپسییاسی کیمی صونعی شکیل‌ده ایشله‌نمه‌یه باشلاندی. باشقا سؤزله دئسک، همین واخت‌دان اعتباراً سووئت اتفاقینین اؤن آسییا و یاخین شرق‌ده گئوسییاسی ائکسپانسییاسینین آلتی اولماسی نظرده توتولان تمامیله یئنی بیر ارمنی نسلی فورمالاشماغا باشلادی. بو مسئله نین ایدئولوژی اساسی اولاراق «بؤیوک ارمنیستان» مؤوضوعسونون و تورکییه‌ده‌کی ارمنیلرین میللی آزادلیق حرکاتینین تبلیغاتینا ایستارت وئریل‌دی.

عینی زامان‌دا، عثمانلی ایمپئرییاسین‌دا یارانان و بیر نئچه عصر بویو مؤوجود اولان ارمنی-گریگوریان کیلسه‌سینین اوینادیغی رول ارمنیلرین «یئنی» تاریخین‌دن بولشئویزمین ایدئولوژی ایسترئوتیپلرینه اویغون اولاراق دقتله گؤتورولوب.

ارمنیلر ۱۹۱۷-جی ایله قدر ارمنی-گریگوریان کیلسه ایجماسی ایشتیراکچیلارینین مجموعسو حساب اولونوردولار و یالنیز بولشئویکلر دؤورون‌ده اونلاردان کیلسه منصوبیتی دئییل، دیل عمومی‌لیگی اساسین‌دا صونعی شکیل‌ده واهید خالق دوزلدیلمه‌یه باشلان‌دی. عثمانلی ارمنیلرینین بیر حیصه‌سینین زاقافقازییادا یئرلشدیریلمه‌سین‌دن، اراضینین روسییایا بیرلشدیریلمه‌سین‌دن سونرا بو جور دؤولت یئرلشدیرمه تجروبه‌سی اونون ایمپئرییا دؤورونون قانون وئریجیلیین‌ده ده مؤوجود ایدی.

عدالت نامینه دئیک کی، داشناکلار بو پروسئ‌سه ۲۰-جی عصرین لاپ اولین‌ده باشلامیش‌دیلار، بولشئویکلر ایسه ساده‌جه بو پروسسی باشا چاتدیردیلار. لاکین بو، فاکت اولاراق قالیر: ائرمه‌نیلر یالنیز ۱۹۶۰-جی ایللرین سونون‌دا دیل، یازی و مدنیت عمومیلیینه اساس‌لانان واحید اتنوسا چئوریلدیلر. بونا قدر اونلار هله ده اؤزلرینده اورتا عصرلرین دیندار میللتینین ایبتیدای خصوصیتلرینی ساخلاییردیلار و یالنیز سووئت حاکمیتی سایه‌سین‌ده سیاسی خالق خصوصیتلرینه ییه‌له‌ن‌دیلر»، - تاریخ‌چی بیلدیریب.

اونون سؤزلرینه گؤره، بو پروسئس بولشئویکلرین «خالقلارین اؤز مقددراتینی تعیین ائتمه» نظریه‌سینه تمامیله اویغون ایدی و ناتو-نون جنوب جیناهی کیمی تورکییه‌نین ضعیفلدیلمه‌سینه حسابلانمیش‌دی. ۱۹۶۰-جی ایللرین اورتالارین‌دا ائ.م. پریماکووون تقدیماتی ایله ناتو ایله (داها دوغروسو تورکییه و ایسرایلله) مباریزه دوکتریناسی حیاتا کئچیریلیردی. بئله کی، بو دؤولتلره قارشی مباریزه‌ده ارمنی، کورد و فیلیسطین ارمنیلری کیمی مارگینال خالقلاردان ایستیفاده اولونمالی، اونلار ایسه «موسکیت محاربه‌سی» آپارمالی ایدی. یئکون‌دا ایسه سؤزوگئدن دؤولتلر اس اس ار ای و اونون وارشاوا موقاویله‌سی ایله متفیقلرینه تهدید یارادا بیلمه‌یه‌جک‌دیلر. بو ایستراتئگییاسینین عکس-سداسینی هله ده گؤروروک، لاکین ایندی اونلار نینکی کؤمک ائدیر، حتی روسییانین سؤزوگئدن رگیون‌دا گئوسییاسی ایشتیراکینی گوجلندیرمه‌سینه انگل تؤره‌دیر.

«بونا گؤره ده معاصر ائرمه‌نیلر ساکیت شکیل‌ده اوچونجو اؤلکه‌لرین و سیاسی گوجلرین ماراقلارینا گؤره یارادیلمیش اؤز تاریخلرینی یئنی‌دن نظردن کئچیرمه‌یه باشلامالی‌دیلار. اونلار آرتیق اؤز تالعلرینین یارادیجی‌سی دئییل، ساده‌جه اؤزگه‌لرینین مکرلی پلانلارینین رئاللاشدیریلماسین‌دا آلت اولدوقلارینی آنلامالیدیرلار. اگر اونلار عصرلر بویو کیملر طرفین‌دن نئجه ایستیفاده اولوندوقلارینی آنلاماسا و اؤزلرینه باشقا تالع سئچمه‌سه‌لر، موتمادی اولاراق دییشه‌ن صاحبلرین الین‌ده بیردفه‌لیک ایستیفاده اولونان خالق کیمی ده قالاجاقلار»، - کوزنئتسوو بیلدیریب.