اسملر قورولوشلارینا گؤره اوچ جور اولور:

ساده اسملر: بیر کؤکدن عبارت اولان اسملره ساده اسملر دئییلیر. آذربایجان ترکجه سینده بو اسملرین خصوصی علامتلری یوخدور و هره سی معین اشیانی بیلدیریر. مثلا: چؤرک- آت- اوغلان- ننه- سئل...

دوزلتمه اسملر: بیر کؤک و بیر ویا بیر نچه سؤز دوزلدیجی شکیلچیدن عمله گلن اسملره دوزلتمه اسملر دئییلیر. دوزلتمه اسملر اسم، صفت، سای، عوضلیک وفعللره مختلف شکیلجیلرین علاوه اولونماسی ایله دوزه لیر.دوزلتمه اسملر شکیل جهتدن اصیللریندن فرقلندیکلری کیمی، معنا جهتدن ده اونلاردان تامامیله فرقلنیر. معاصر ادبی دیلیمیزده موجود اولان دوزلتمه سؤزلری دؤرد گروپا آییرماق اولار:

١. اوز دیلیمیزه مخصوص اولان شکیلچیلرله دوزه لن دوزلتمه اسملر.

٢. فارس و عرب دیللریندن آلینمیش شکیلچیلر واسطه سیله دوزه لن دوزلتمه اسملر

٣. آوروپا دیللریندن آلینان شکیلچیلر واسطه سیله دوزه لن دوزلتمه اسملر.

بیرینجی گروپا داخل اولان دوزلتمه اسملر آشاقیداکی شکیلچیلرله عمله گلیر.

"لیق- لیک- لوق- لوک" شکیلچیلرله دوزه لن سؤزلرین سون صائتینین قالین، اینجه، دوداقلانان و دودافلانمایان اولماسیندان آسیلی اولاراق بو شکیلچیلردن بیری یازیلیر. بو اسملر ساده اسم، صفت سای و عوضلیکلردن دوزه لیر و آشاقیداکی معنالاری ایفاده ایدن اسملر یارادیر.

الف). بیر شیین چوخ اولدوغو یئری بیلدیریر. مثلا: داغلیق، اوتلوق.

ب). وضیفه و پئشه بیلدیرن اسملر یارادار.مثلا: معلملیک، مهندسلیک.

ج). کیفیت، خاصیت، حال- وضیت معناسیندا اولان اسملر دوزه لیر.مثلا: بیرلیک، گؤزللیک، اوجوزلوق، بؤیوکلوک.

" چا- چه".

بو شکیلچیلرله کیچیلتمه، نوازش و اوخشاما مضمونلو اسملر دوزه لیر. بو شکیاچیلر دیگر شکیلچیلره نسبتا آز استفاده اولونور. مثلا: میدانچا، کتابچا، باغچا.

"لاق" شکیلچیسی بیر شیین چوخ اولدوغو یئری بیلدیرن اسملر یارادیر.مثلا: یایلاق، قیشلاق، بوزلاق..

"چئ - چِی - چو –چوُ"

سؤزون سون سسلیسینین (یعنی صاعتینین) قالین، اینجه، دوداقلانان و دوداقلانمایان اولماسیله علاقدار بو دؤرد شکیلچیدن بیریله یازیلیر. بو شکیلچیلر واسطه سیله یارانان اسملر ایش، پئشه، عادت، خاصیت، حال- وضیت بیلدیریر. مثلا: چؤرکچی- یازیچی- اودونچو

" لئ - لی – لو- لوُ " بو شکیلچیلر ده، سؤزون سو سسلیسی ایله علاقدار اولوب دؤرد جور فورمادان بیری له یازیلار. بو شکیلچیلرین دوزلتدییی اسملر هم اسم، هم صفت اولا بیلر. بو شکیلچیلرله دوزلن اسملر یئر مناسبتی، صاحبلیک، نسیل و کمیت معنالاریندا اولان اسملر یارادیر.مثلا: تبریزلی- کندلی- دوزلو- دادلی- سؤزلو.

"داش" – بو شکیلچی ایله یئرلیلیک، همفکرلیلیک مضمونلو اسملر دوزه لیر. مثلا: یولداش- وطنداش- مسلکداش- سیلاحداش..

جیق- جیک- جوق- جوک"- جیغاز، جییه ز. بو شکیلچیلرین واسطه سیله آذربایجان ترکجه سینده اسملردن کیچیلتمه، اوخشاما، نوازش مضمونلو اسملر دوزه لیر. مثلا: ائوجیک، قیزجیغاز، ننه جییز.. اما بو شکیلچیلر او قدرده فعال شکیلچیلر دئیل. "