آنا صحیفه آنا دیلی |
فارس و عرب دیللریندن آلینمیش شکیلچیلرله دوزه لن دوزلتمه اسملر.
بو شکیلچیلرین مهملری بونلاردیر:
١. ییَت- عرب دیلیندن آلینمیش بو شکیلچی واسطه سیله یارانان عرب منشا لی سؤزلر صاحبلیک، حال و وضعیت، عمومیلیک بیلدیرن اسملر دیر. مثلا: ضدیت- معنویت- ابدیت- کمیت- کئفیت- شخصیت- ضروریت.
٢. یات- آت- عرب دیلیندن آلینمیش بو شکیلچی، عرب دیلینده مونث اسملرین جمع علامتیدیر. بو گون بو شکیلچیلرله دوزه لن اسملر دیلیمیزده علم، نظرییه، ایش و چوخلوق بیلدیرن اسملر یارادیر. مثلا: ادبیات، ریاضیات، کشفیات، اجتماعیات، کلیات، تشویقات، تعلیمات، معلومات...
٣. یییه- عرب دیلینده "ییت" شکیلچیسیله دوزه لن اسملری"یییه" شکلینده تلفظ ائدیرلر. بیر سیرا عرب کلمه –لری همین شکیلده آلینمیش و او جور ایشلنیر. بو اسملر نظرییه- لقب- کیمی مضمونلار بیلدیریر. مثلا: نظرییه، فرضیییه، صفویییه...
٤. ی – وی- بو شکیلچیلر عرب دیلینین صفت دوزه لدن "ی" شکیلچیسیدیر کی شخضی اسملر یئر آدلاریندا ایشله نرکن دوزلتمه اسملر اولور. بو شکیلچیله بعضی اسملر "وی" ایله بیتیر کی، بو دا عرب دیلیندن آلینمادیر. مثلا: نظامی گنجوی، فضولی بغدادی، خاقانی، تبریزی..
۵. دار- فارس دلیندن آلینان بو شکیلچی "داشتن" فعلینین کؤکودور و فارس دیلینده شکیلچیلشمیشدیر. بو شکیلچیلرله دوزه لن اسملر مالیکییت، ایش، حال- وضیت، پئشه بیلدیریر. مثلا: امکدار، ملکدار، هاوادار، ائودار....
۶. ستان- شکیلچیسی فارس دیلینده اولدوغو کیمی، ائله اسملر دوزلدیر کی بیر ملتین اراضیسینی، یئرینی بیلدیریر.مثلا: تاتاریستان- عربیستان- اؤزبکستان...
۷. خانا، پرست، شناس، کش، گر،باز، زار، گاه، خور، گیر و سایره فارس دیلینه مخصوص شکیلچیلر واردیر کی قوشولدوغو سؤزه علاوه ائدیلرک اسم عمله گتیریر. مثلا: انسانپرور، غزلخوان، ادبیاتشناس، مفته خور...
۸. با، بی، لا، نا اؤن شکیلچیلی سؤزلر عرب و فارس دیلینه مخصوص سؤزلر یارادیر. مثلا: بامزه، نامرد، بیوفا، بی حال...
آوروپا دیللریندن آلینمیش شکیلچیلرله دوزه لن دوزلتمه اسملر.
آوروپا دیللریندن آلینمیش سؤز دوزلدیجی شکیلچیلرین مهملری بونلاردیر.
١. ایزم- بو شکیلچی آوروپا سؤزلریندن مفکوره، قورولوش و دونیا گؤروشو بیلدیرن اسملر یارادیر. مثلا: کاپیتالیزم، فاشیزم، ایده آلیزم...
٢. ایست- نظرییه، دونیا گؤروشو طرفداری اولان شخصی بیلدیریر. مثلا: فاشیست، ژورنالیست، ماشینیست، ماتریالیست... مثاللاردان گؤروندویو کیمی بو شکیلچیلرله ایش صاحبینی بیلدیرن اسملر یاراتماق ممکندور.
٣. ایک- آوروپا دیللریندن آلینمیش بو شکیلچیلرله دوزه لن اسملر هم اسم، هم ده صفت کیمی ایشلنه بیلر. مثلا آکادئمیک، فیزیک، دینامیک، مئخانیک...
سؤزون اولینه- پولی- شکیلچیسی آرتیرماقلا دوزه لن آوروپا منشالی سؤزلر: پولیکلینیکا، پولیگرافیا...
آذربایجان ترکجه سینه آوروپا دیللریندن کئچمیش بیر سیرا سؤزلر واردیر کی آشاقیداکی شکیلچیلرله دوزه لیر:
٤. ائک، ائل، ائپ، سئم، فیل شکیلچیلرینین بیر سیرا سؤزلرین اولینده ایشلنمسی بو سؤزلرین آوروپا منشالی اولماسینی گؤستریر. مثلا: ائکواتور، ائکران، ائلئکتریک، ائپیدئمیا، سئمینار، سئمئستر، فیلم، فیلوسوف، فیلولوگیا....
تاریخ
2020.06.03 / 10:17
|
مولف
Axar.az
|