معاصر آذربایجان ادبی دیلین‌ده ایشله‌نه‌ن سؤزلرین بیر قیسمی دیلیمیزه باشقا دیللردن گلمیشدیر. بو سؤزلر معین تاریخی فاکتورلار، مکان و زامان مناسیبتی ایله علاقدار اولاراق موختلیف دیللردن دیلیمیزه کئچمیشدیر. بئله سؤزلر اؤز تاریخی‌لیگی اعتباریله قفقاز دیللریندن، عرب، فارس، روس دیللری واسطه‌سی ایله دیلیمیزه کئچمیشدیر.

آلینما سؤزلرین چوخلوغو دیل‌ده بعضا آغیرلیق دا یارادیر. بعضا آلینما سؤزلرین دیلده اولان آغیرلیغینی اونلارین آلینما سینونیملری ده یارادیر. مثلاً، وئرتالیوت سؤزونه سینونیم کیمی هلیکوپتر ایفاده‌سی، ماشین سؤزونه آوتومبیل و س. دیله آغیرلیق گتیریر. عمومیتله، دیلیمیزده‌کی آلینما سؤزلره میللی منشأ‌لی سینونیم تاپیلیرمی؟ مثلاً، سون ۱۰ ایلده نه قدر میللی منشأ‌لی سؤز یارادیلیب؟

مؤوضوع ایله باغلی آکادمیاننین نسیمی آدینا دیلچی‌لیک اینستیتوتون‌دا "ترمینولوگییا" شعبه‌سینین مدیری و ریاست هئیتی یانین‌دا تئرمینولوگییا کمیسسییاسینین صدر معاوینی سایالی صادیقووا آچیقلاما وئریب.

"بیرینجی اونو قید ائدیم کی، دیل اؤز داخیلی ایمکانلاری حسابینا زنگینلشیر. اگر سؤز یارادیجیلیغی پروسسی باش وئرمیرسه، او دیل محوه دوغرو گئدیر. آذربایجان دیلی نینکی سون ۱۰ ایلده، تاریخ بویو اؤز ایمکانلاری حسابینا یئنی سؤزلر یارانیب و بو سؤزلرین حسابینا اینکیشاف ائدیب. چونکی آذربایجان دیلی التصاقی دیللر قروپونا داخیل‌دیر و دیلیمیزده سون‌سوز لغوی شکیل‌چیلر وار. بو شکیل‌چیلرین سؤزلره آرتیریلماسی ایله باغلی یئنی سؤزلر یارانیب. بونا تکجه معیشت‌ده ایستیفاده اولونان سؤزلر دئییل، علم و تکنیکانین اینکیشافی ایله الاقدار یئنی یارانان سؤزلر ده داخیل‌دیر. لاکین آلینما سؤزلرین ایشله‌نمه‌سی طبیعی پروسئس‌دیر. اؤلکه‌ده اینکیشاف، گلوباللاشما گئدیرسه، طبیعی کی، بو گلوباللاشمایلا باغلی بیز او تئرمینلری آلیب ایشلتملیگیک. مثلاً، بو، تکجه عموم ایشلک سؤزلره عایید دئییل. آلینمالارین چوخو علمین، تئکنیکانین، مدنیتین اینکیشافی ایله یارانیر. اگر بو گون کومپوترین اینکیشافی بوتون دونیادا دقتی جلب ائدیرسه و کومپوتر لکسیکاسی یارانیرسا، البته، کومپوتر هارادا یارانیبسا، همین اؤلکه‌نین سؤزلری آلینما سؤز کیمی دیلیمیزه کئچیر. مثلاً، کومپوتر، سایت، اینترنت، اینفورماسییا کیمی سؤزلر آلینما سؤزلردیر. اینفورماسییا ایله باغلی بیزده لغت ترتیب اولونوب، همین لغت‌ده ۵۲۰۰ سؤز اؤز عکسینی تاپیب. آنجاق اونون ۳۸۰۰-او دیلین داخیلی ایمکانلاری حسابینا یارانان سؤزلردیر، معین بیر حیصه‌سی ده آلینمادیر.

سایالی خانیم بیلدیریب کی، دیله او زامان آغیرلیق گلیر کی، قارشی‌لیغی اولان سؤزلرین آلینماسینی ایشلدیریک.

"مثلاً، معیشت‌ده "سوروجو" عوضینه "شوفر"، "دایاناجاق" اوزینه "آستانوفکا" سؤزلری ایشلدیلیر. طبیعی کی، ضروری آلینما سؤزلر وار کی، اونلار ایشله‌نمه‌لی‌دیر. لاکین "سویودوجو" سؤزویله "خالادئلنیک" سؤزونو یاناشی ایشلدیریک. البته، بونلار دیلی کورلاییر.

من تک اینفورماسیایلا باغلی یارانان سؤزلردن دانیشدیم. آویاسیایلا باغلی یارانان تئرمینلر لغتین‌ده ۲۰ مین‌دن چوخ سؤز وار. لاکین ایستاتیستیک معلوماتا گؤره، او ۲۰ مین سؤزو حسابلاسان، ۶۰-۷۰ %-ی دیلین داخیلی ایمکانلاری حسابینا یارانان سؤزلردیر. آلینما سؤزلرین قارشی‌لیغینی یاراتماق مومکون اولورسا، او سؤزلر یارانیر. مثلاً، سون دؤنه‌ملرده "آشکارلانما"، "یئنی‌دنقورما"، "یئترسای" و داها مینلرله یئنی سؤزلر یارانیب".