مولانا همتی انگورانی

مولانا همتی انگورانی ۱۰جو یوزایلده انگوران قصبه سیندن باش قالدیرمیش، عرفان و تصوف دونیاسیندا شهرت قازانمیشدیر. اونون مقبره سی بوگون انگوراندا – زنگانین ۹۰ کیلومترلیگینده موجوددور. مولانا همتی غزل شاعیری دیر و تامام دیوانی تورکجه دیر. دیوانیندان آلدیغیمیز معلومات گؤسته ریر همتی یوکسک نحصیل آلمیش بیر عالیم دیر، علم اؤیرنمک اوچون چوخلو شهرلری گزیب و نهایت شاه اسماعیل ایله ده علاقه قوروب و بلکه ده اونون امریله تشیع مذهبینی یایماق اوچون آنادولویا گئتمیشدیر.

بیلیریک شاه اسماعیل تشیع مذهبینی یایماق اوچون مریدلریندن نئچه سینی آنادولویا گؤندرمیشدیر. بونلارین آراسیندا اردبیل لی پیرسلطان آبدال و انگورانلی همتی ده تانینمیشدیر. تاریخ بویو چوخلو طریقت لر چالیشمیشلار مولانا همتی نی اؤزلریندن تانیتدیرسینلار. آنجاق همتی صفویه مسلکینه باغلی و حضرت علی نین خاص مریدلریندن دیر. اونو اهل حق، گوران، سیر طالیبی دا عنوان ائتمیشلر، آنجاق همتی بو سؤزلری رد ائده رک بیر غزلینده تناسخ، حلول، و باشقا ایناملاری رد ائدیب و بیر جعفری شیعه سی اولدوغونو دیله گتیرمیشدیر. غزلی بودور:

عـشقيلن بو عرصه ده ميدان اري¬دير همتي
مـشرك و مـنكرلرين با غرين اريدير همتي.
خـارجي و نـاصبي، مرواني و مشرك دگيل،
تـابـع آل عــلي، حـق لـشـكري¬ديـر همتي.

نورآلميش خاك پاييندن، بصيرت اهلي¬دير،
پــيـرو شــاه ولايـت حيــدري¬دير هـمتي.
اتـحـادي و حـلولي، فلسفي¬دن دور ائده¬ن،
نقطوي دن، هم حروفي¬دن بري¬دیر همتي.
پـيـشـواسـي، رهـنـماسي، رهبري اثني عشر،
قول و فعلي حقه لايق، جعفري¬دور همتي.

***
گلشن¬نشین عشقه سیر چمن نه حاجت؟

شمشاد سایه¬پرور، یا نارون نه حاجت؟

بیر سرو گولعذارین سودای سونبولوندن

آشفته¬ی وه و غم، مشک ختن نه حاجت؟

جان خلوتینده اولدوم، بیر مهوشیله همدم

قندیل مهر و ماهه، شمع و لگن نه حاجت؟

مصر وجود ایچینده، اَل وئردی وصل یوسف

آچیلدی چشم معنی، پس پیرهن نه حاجت؟

قند و گلابی نئیلر، شهد لبن نه حاجت؟

آسیلدی دلربانین، دلدار قامتیندن

عشاقه اوندان اؤزگه، دار و رسن نه حاجت؟

منظوروم اول دم حقدن، باغ جمال یوسف

ریحان و نرگس و گول، یا یاسمن نه حاجت؟

قیل سجده بو جماله، ای زاهد، اولما شیطان

گل حقین امرینی دوت، بو ما و من نه حاجت؟

ملک وجود ایچون کیم، سنسن بوگون سلیمان

بند ائیله دیوِ نفسی، شول اهرمن نه حاجت؟

میدان ایچینده جان وئر، خونابه غرق اولوب بات

یعنی شهید عشقه گور و کفن نه حاجت؟

سمع اول کی همّتی¬نین هر بیتی بیر گهردور

بحر محیط ایچینده درّ عدن نه حاجت؟