کولت. آذ اوشاق ادبیاتی سیلسیله‌سین‌دن "تولکونون جزاسی" ناغیلینی تقدیم ائدیر:

بیر گون ننه‌سی بالاجا آسلانگیله قوناق گلدی. آسلان ننه‌سینین قوجاغینا آتیلدی.

-ننه، منه ناغیل دانیش.

ننه گولومسونوب بالاجا نوه‌سینین باشینی سیغاللادی.

-یاخشی، منیم عزیز نوه‌م. اوندا دقتله قولاق آس.

بیری واردی، بیری یوخ‌دو، حیله‌گر بیر تولکو واردی. بو تولکونون ایشی-گوجو هینلری پوسوب تویوق-جوجه‌لری اوغورلاماق، سونرا دا آپاریب خلوتجه یئمک ایدی.

-هین نه دئمک‌دی، ننه؟

ننه دئدی:

-هین تویوق-جوجه‌لرین ائوی دئمک‌دیر. بیز اینسانلار اؤزوموزه ائو تیکیب یاشادیغیمیز کیمی حیوان و قوشلارین دا ائوی اولور. بو ائولری هم اؤزلری تیکیرلر، هم ده اینسانلار اونلارا تیکیر. مثلاً، چؤل قوشلاری اؤزلری اؤزلرینه یووا قورورلار، اما ائو حیوانلارینا اینسانلار تیکیر. بیلدین؟

آسلان باشینی ترپت‌دی. سونرا نه دوشوندوسه دئدی:

-اونلارین ائوی اولماسا، سویوق‌دان دونارلار؟

-البته، دونارلار. چونکی اونلار دا جانلیدیرلار. هه، هاردا قالدیم؟

-دئدین کی، بیر تولکو واردی...

-آی ساغ اول، سنین نه یاخشی یادداشین وار؟ هه، بو تولکو جامااعتین تویوق-جوجه‌سینی حیطدن، هین‌دن اوغورلاییب یئیردی. آداملار اونون علین‌دن لاپ تنگه گلمیش‌دیلر. اما هئچ کیم حیله‌گر تولکونو توتا بیلمیردی.

بیر گون تولکونون کؤنلونه یئنه تویوق اتی دوشور. دوروب دوزلیر یولا. آز گئدیر اوز گئدیر، دره-تپه دوز گئدیر، گلیب چیخیر ایسماییل باباگیلین کندینه. هئچ دئمه، ایسماییل بابا چوخ‌دان اوغرو تولکونو آختاریرمیش.

تولکو بیر-بیر هئیأتلری گزمه‌یه باشلاییر، گؤرسون، کیم یاتمیش، کیم اویاق. گزه-گزه گلیب چیخیر ایساماییل بابانین هئیأتینه. هئیأت قاپقاران‌لیق ایدی.

-آی جان! نه یاخشی اولدو! –تولکو اؤز-اؤزونه دئدی. ائو صاحبلری یاتیبلار. دئیه‌سه‌ن ایت ده یوخ‌دو. ایندی بیر-بیر تویوقلاری بوغوب آپاریب قویارام مئشه‌یه، سونرا دا نئچه گون بالا-بالا یئیره‌م اؤزومچون. هی-هی-هی!

تولکو سئوین‌جک هینه یاخینلاش‌دی.

-وای! قاپی‌سی باغلی‌دیر کی...

نه قدر چالیش‌دی، قاپینی آچا بیلمه‌دی. جلد داما دیرمان‌دی. بیر اویوق‌دان-زاددان تاپیب ایچری گیرمه‌یه چالیش‌دی. هئچ نه تاپمادی. تولکو یامانجا دیلخور اولدو. آغاجلارین باشینا بویلان‌دی، بیر دنه تویوق-جوجه گؤرمه‌دی. «هامی‌سینی هینه ییغیب آغزینی دا باغلاییبلار. ایندی نه ائد‌جه‌م؟»

تولکو دام‌دان یئره هوپپان‌دی. کور-پئشیمان گئری قاییتماق ایستییردی کی، بیردن هینین قاپی‌سی آغزین‌دا نه گؤرسه یاخشی‌دیر؟ یاغ‌لی، پار-پار پاریل‌دایان قویروق.«آها! بو کی اتدیر! اؤزو ده خالص ات!»

تولکو سئویندیین‌دن بیلمه‌دی، نه ائتسین.

-بختیم گتیریب واللاه! یوخ‌سا علی اتیین‌دن اوزون قاییداجاقدیم دالا. ایندی بو دادلی ات پارچاسینی یئیه‌جه‌م بالا-بالا. سونرا دا مئشه‌یه گئدیب آجیق وئرره‌م جاناوارا، چاققالا. دادلی-دادلی اتلری همیشه اونلار یئمه‌یه‌جکلر کی... آا...دئیه‌سه‌ن عمل‌لی-باش‌لی شاعر اولموشام ائ... هی-هی-هی...

تولکو سئوین‌جک ات پارچاسینا جوم‌دو. آغزینی لذتله اته اوزات‌دی. بیردن آیاقلاری نیه‌سه ایلیش‌دی. ائله بیل‌دی، کیم‌سه اونو توتوب ساخلاییب.

-ائیی! بوراخ منی. قلت ائلمیشه‌م، بیر ده ائلمره‌م!

یالان‌دان اوفولداماغا باشلادی.

-ائژژ! سنینله‌یه‌م، ائشیتمیرسن؟ بوراخ منی. واللاه، بیر ده اته یاخین گئتمره‌م. هم ده قویون اتینه. قلت ائلمیشه‌م...

جاواب وئره‌ن اولمادی. تولکو قورخا-قورخا یان-یؤره‌سینه بویلان‌دی. هئچ کس یوخ ایدی. سحردن بوش یئره اوفولداییرمیش.

-آا... بس اوندا بو کیم‌دی منی توتوب ساخلاییب؟ هه؟ ائی، کیم‌سه‌ن؟

تولکو چئوریلیب آرخایا باخان‌دا نه گؤرسه یاخشیدر؟ آیاقلاری نیه‌سه ایلیشیب.

-آاا... بو کی تله‌دیر! وای-وای! دئیه‌سه‌ن، آداملار منی تورا سالیبلار.

نه قدر دارت‌دی‌سا، آیاقلارینی تله‌دن چیخاردا بیلمه‌دی.

-وای! ایندی من نه ائد‌جه‌م؟ من نه قلت ائلدیم، بو یاغ‌لی ات پارچاسینا آلداندیم؟ اوهو-اوهو!

تولکو آغلاماغا باشلادی.

هه، اوشاقلار، ایندی سیزه کیم‌دن خبر وئریم، کیم‌ده‌م دئییم، ائو صاحبی ایسماییل بابادان. او بیلیردی کی، تولکو اؤز تاماهی اوجون‌دان بیر گون اونلارین دا هئیأتینه گلیب چیخاجاق. اونا گؤره ده تله قورموش‌دو، ایشدی-شایت، تولکو گلیب بورالارا چیخارسا، تله‌یه دوشر، اونون جزاسینی وئرر. ایسماییل بابا تله‌یه بیر پارجا یاغ‌لی قویروق دا آتمیش‌دی. تولکونو آلدادان دا بو یاغ‌لی ات پارچاسیی‌دی.

صاباح آچیل‌دی. صاباحلارینیز خئیره آچیل‌سین، عزیز بالالار! ایسماییل بابا یوخودان دوروب هینه طرف گئدن‌ده نه گؤرسه یاخشی‌دیر؟ چوخ‌دان آختاردیغی اوغرو تولکو اؤز آیاغیلینان گلیب تله‌یه دوشموش‌دو.

خبر ایلدیریم سرعتی ایله بوتون کن‌ده یاییل‌دی. کن‌ده بیر های دوش‌دو، گل گؤره‌سه‌ن. جاماات تؤکولوشوب اوغرو تولکویه باخماغا گل‌دی. تولکو جامااتی گؤروب گیزله‌نمه‌یه یئر آختاریردی. ایسماییل بابا دئدی:

-ائی، حیله‌گر تولکو! جامااتین تویوق-جوجه‌سینی یئیه‌ن‌ده اوتانمیردین، ایندی گیزله‌نمک ایستییرسن؟

بالاجا اوشاقلار اؤمرون‌ده گؤرمدیکلری تولکویه ماراقلا باخیردیلار.

–اورا باخ، اورا باخ!-بالاجا اورخان دئدی. اصل تولکودور. من جیزگی فیلمین‌ده گؤرموشه‌م اونو.

-هه... من ده گؤرموشه‌م-دئدی بالاجا الکبر. گل داشلایاق اونو.

اوشاقلار یئردن داش گؤتوروب تولکویه طرف آتماق ایسته‌یه‌ن‌ده ایسماییل بابا گؤردوو.

-چکیلین آی اوشاق! اونسوز دا الیمیزده‌دیر. ایندی داشلاماغین نه معناسی؟ ییخی‌لانا بالتا چالمازلار. اؤزوم اونون دسرسینی وئره‌جه‌م.

-نئجه وئره‌جک‌سه‌ن درسینی؟ بیه‌م او درس اوخویا بیلیر؟-بالاجا عمر سوروش‌دو.

-داریخما، ایندی گؤره‌جک‌سه‌ن-دئدی ایسماییل بابا.

تولکو یالان‌دان آغلاماغا باشلادی.

-اوهو-اوهو... قلت ائلمیشه‌م. بیر ده اوغورلوق ائتمره‌م. منی آچین بوراخین.

-یوخ، اولماز! سنی نئجه بوراخا بیلریک؟-جاماات های-کوی سال‌دی. اوغورلوق ائتدیینه گؤره جزانی آلمالی‌سان!

-اوغورچو! اوغورچو!-اوشاقلار قیشقیریش‌دیلار.

-آی جاماات، دایانین گؤروم! -ایسماییل بابا دئدی. بیر آز صبرینیز اولسون. سونرا اوزونو تولکویه توتاراق دئدی:

- آ تولکو، سنی بیر شرطله بوراخاجام. اما اولجه سوالیما جاواب وئر. دئ گؤروم، ایندییه‌جه‌ن نه قدر اوغورلوق ائتمی‌سه‌ن؟

تولکو بیج-بیج گؤزلرینی قییاراق جاواب وئردی:

-نه بیلیم ائی، ائتمیشه‌م ده...یادیم‌دان چیخیب.

-چیخار دا... سایینی بیلمیرسن آخی. جامااتا نه قدر زیان وئرمی‌سه‌ن، دئ، قوی هامی ائشیت‌سین.

-دئییم ده... –تولکو گؤزلرینی گؤیه زیلله‌ییب اوریین‌ده سایماغا باشلادی.

-جمعی بئش دفعه اوغورلوق ائتمیشه‌م.

-نه؟-دئیه جاماات بیراغیزدان قیشقیردی. نئجه یعنی بئش دفعه؟

-چاشدیم ائ...اون دفعه.

-یالان دئییرسن-دئیه جاماات قیشقیریش‌دی.

-آی جاماات، بیر ساکیت اولون گؤروم!-ایسماییل بابا اونلارا آجیقلانیب اوزونو تولکویه توت‌دو. ائیبی یوخ‌دور، قوی اولسون اون دفعه. ایندی سنه اون دنه چوبوق ووراجام. سونرا آچیب بوراخاجام.

ایسماییل بابا هین‌ده گیزلتدیی نار چوبوغونو گؤتوردو، یاواش-یاواش تولکونو وورماغا باشلادی. ایسماییل بابانین اوریی چوخ یومشاق‌دی، اوندان اولسا، بونو دا ائتمزدی. اما حیله‌گر تولکویه درس وئرمه‌لی ایدی، قوی بیر ده جامااتین تویوق-جوجه‌سینی اوغورلاماسین.

اوشاقلار ساییردیلار: بیر، ایکی، اوچ، دؤرد...

چوبوقلار قورتاران‌دان سونرا ایسماییل بابا اونون آیاقلارینی تله‌دن چیخاریب دئدی:

-بیز اینسانلار حیوان اؤلدوره‌ن دئیی‌لیک. آداملارا نه قدر زیان وئرمی‌سه‌ن، اما یئنه ده سنی اؤلدورموروک. دی گئت. بیر ده بورالاردا گؤرونمه. یوخ‌سا، درینه سامان دول‌دوراجام.

تولکو بیر آنداجا قاچیب گؤزدن ایتدی. مئشه‌یه چاتیب اؤز-اؤزونه دئدی:

-جانی‌می یاخشی قورتاردیم. بو آداملار دوغرودان دا رهملیدیرلر. بیر هئله اوغولوق ائتمیشه‌م، اونلارا زیان وورموشام، اما اؤلدورمه‌دیلر منی.

سونرا اطرافا باخیب اؤز-اؤزونه دئدی:

-نه یاخشی کی، اون دئدیم، ائتدییم اوغورلوقلارین هامی‌سینی دئسیدیم، دوغرودان دریمه سامان دول‌دوراجاق‌دیلار.

او گون‌دن سونرا تولکو بیر ده اوغورلوق ائتمه‌دی.