اسوچره‌ده یاشایان ملی فعال رحیم سولدوزلونون Axar.az-ا مصاحیبه‌سی:

- ایران‌دا آکسییالارینین تغیان ائلدیی، گونئی آذربایجان فعاللارینین آکتیولشدیی بیر مقام‌دا ملی حکومتین قورولدوغو، آزادلیق مباریزه‌سینین ایلکین آددیملارینین آتیلدیغی دؤوره نظر سالاق...

- ۱۹۴۵-جی ایلده خالقیمیز ملی حکومتین باش‌چی‌سی مرحوم سید جعفر پیشورینین دئدیی کیمی، «آذربایجان تهران ایله بیر یئرده اسیر هیندیستان اولماق‌دانسا، اؤزو اوچون آزاد ایرلاندییا اولماغی ترجیح ائدیر» آنلاییشی ایله یولا چیخاراق بیر ایلده اینانیلماز بؤیوک ایشلر گؤروب. حکومتین عمرو بیر ایل اولسا دا، بو مدتین آذربایجان تاریخینه قیزیل حرفلرله یازیلدیغینی دوشونوره‌م. ملی حکومت ایشلرینه گؤره دؤورونون ان قاباقجیل حرکاتیدیر. حکومت ۱۹۴۵-جی ایلده قادینلارا سس حاقی تانیییب، بو برابرحقوقلولوق قانونلاردا اؤز عکسینی تاپیب.

ملی حکومتین ان مهم ایشلرین‌دن بیری ده ابتدایی مکتبدن اونیورسیتته قدر تحصیلین دوغما آذربایجان تورکجه‌سین‌ده کئچیریلمه‌سینه شرایط یارادیلماسی ایدی. همچینین، تورپاق اصلاحاتلاری آپاراراق فودالیزمه سون قویدو. بئله‌له‌لیکله، جمعیتده صینیفلرآراسی فرقین آزالماسین‌دا اولدوقجا مهم رول اوینادی.

عمومیتله، او دؤورده آذربایجان ملی حکومتی دموکراتییا و اینسان حقوقلاری ایله باغلی آپاردیغی اصلاحاتلارلا یاخین شرق‌ده بیر چوخ اؤلکه‌یه اؤرنک اولموشدو.

تأسف کی، بین الخالق وضعیت و بیر سیرا خیانتلر نتیجه‌سین‌ده ملی حکومتیمیز بیر ایلده‌ن چوخ داوام گتیرمه‌دی. بونا باخمایاراق، «۲۱ آذر» حرکاتی بو گونه کیمی ملی دوشونجه‌میزین حکت وئریجی قوه‌سی اولدو. بوگونکو اعتراضلاردا سس‌لنن «آزادلیق، عدالت، میلی حکومت» شعاری دا او دؤوردن تأثیرلنه‌رک اورتایا چیخیب. بیز فارس شووینیزمیندن جانیمیزی قورتارماق ایستییریکسه، گرک پیشه‌وری و «۲۱ آذر» حرکاتینین جانین‌دان، مالین‌دان کئچه‌ن اؤنجوللرینی اؤزوموزه نمونه گؤتورک.

- آوروپادا یاشایان سویداشلاریمیز اعتراضلار باشلایان‌دان گونئی آذربایجانلا باغلی نه کیمی ایشلر گؤرور؟

- گونئی آذربایجانلا باغلی اوزون زاماندیر چوخ جدی و قالیجی بیر آددیمین شاهدی اولمامیشدیق. اما ایران‌دا مهسا امینین اؤلومو ایله باشلایان و ۳ آیدیر داوام ائد‌ن اعتراضلاردان سونرا گونئی آذربایجان‌لی سویداشلاریمیز دا دستک میتینگی کئچیرمه‌یه باشلادی. بیز ایسوچره‌ده ب.ام.ت-نین اینسان حقوقلاری شوراسینین نوبدن‌کنار اجلاسینین کئچیریلدیی زامان ژنو شهرین‌ده بو تشکیلاتین دایمی تمثیلچیلیینین قارشیسین‌دا اعتراض آکسییاسی گئرچکلشدیردیک.

همین ایجلاسدان سونرا بو تشکیلاتین حقیقتی آراشدیرما کمیته‌سینه گونئی آذربایجان‌دا حبس و ایشگه‌نجه‌یه معروض قالان سویداشلاریمیزلا باغلی معلومات وئرجییمیزه سؤز وئردیک.

اونا گؤره ده گونئی آذربایجان‌دا حبس ائدیلن، ایشگه‌نجه‌یه معروض قالان و اؤلدوروله‌ن سویداشلاریمیزلا باغلی بیر سیاهی حاضرلایاراق دکابرین ۱۳-ده همین تشکیلاتین آدیچکیلن کمیته‌سینه تقدیم ائتدیک. یئنه ده بو ساحه‌ده چالیشمالاریمیز داوام ائدیر.

- حاضردا تهران رسپوبلیکاسین‌دا نه باش وئریر؟

- ۱۹۷۹-جو ایل انقلابین‌دان بری بئله گنیش‌ترکیب‌لی اعتراض دالغاسینا شاهد اولمامیشدیق. بو گونه قدر اولان اعتراضلار ۳-۵ هفته داوام ائتمیشدیسه، بو نماییشلر آرتیق ۳ آیدیر آرا کسمه‌دن کئچیریلیر. آرتیق ملتلرین ۴۳ ایللیک قورخو حسینه غالیب گله‌رک جانی و قانی باهاسینا میدان اوخودوغونو گؤروروک. بوتون ایراندا اولدوغو کیمی، گونئی آذربایجان‌دا دا بیز بونون شاهیدیگیک. نماییشلر داوام ائد‌جک. بو اعتراضلار منه ۱۹۷۹-جو ایل انقلابینی خاطرلادیر. اعداملارا باخمایاراق، ایران‌داکی بوتون خالقلار اؤز ایستدیکلرینی الده ائتمک اوچون آیاغا قالخیب. بو، اونو گؤستریر کی، ۱۹۷۹-جو ایلده اولدوغو کیمی، ایران خالقلاری بو رژیمی ده دئویریب تاریخین زیبیللیینه آتاجاق. آنجاق ایشی رئاللاشدیرماق اوچون مدنی اطاعتسیزلیک، خصوصیله ده تعطیللرین داوام ائتمه‌سی چوخ اؤنملیدیر.

مثال اوچون، تبریز بازارین‌دا ۴۳ ایلده گؤرونممیش شکیلده دوکان و مغازالارین، پاساژلارین باغلانماسینین شاهدی اولوروق. ایران آدلانان بو اؤلکه‌ده تبریز کیمی اقتصادیاتین شاه دامارلاری بو تعطیللره قوشولورسا، دئمک کی، ملا رژیمی اقتصادی باخیمدان چوخ آغیر یارا آلاجاق، آیاغا قالخا بیلمه‌یه‌جک. اعتراضلارلا یاناشی، بو تعطیللر داوام ائدرسه، رژیمین ضعیف و سفیل دورومدا اولان اقتصادیاتی چؤکه‌جک.

منیم فیکیریمجه، ملی آزادلیق حرکاتی بو اعتراضلاردا صحنه‌ده اولمالی و ملی ماراقلاریمیز یؤنونده حرکت ائتمه‌لیدیر. بیز صحنه‌ده اولماساق، صحنه‌نی اله کئچیرمک ایسته‌یه‌ن، پوسقودا دوران خاینلر - پهلویچیلر، رجویچیلر بوشلوق تاپیب میدانا چیخاجاق. ۱۹۷۹-جو ایلده اولدوغو کیمی، فورصتی ده الده‌ن وئرسک، بو، میللتیمیز اوچون داها باها باشا گله‌جک. آنا دیلیمیز آرادان گؤتوروله‌جک و میللت اولاراق محوه دوغرو گئدجییک. اودور کی، میدانی اله آلیب، اؤز ملی منافعلریمیز چرچیوه‌سینده حرکت ائدیب سیاسی گوجه چئوریلملیییک.