آنا صحیفه آنا دیلی |
ایشاره عوضلیکلری منشاء اعتباریله شخص عوضلیکلریندن ده قدیمدیر. بو عوضلیکلرین جمله داخیلینده کی وضیفه لری شخص عوضلیکلرینین وضیفه لریندن اوستوندور. باشقا عوضلیکلر یالنیز مختلیف نطق حصه لرینی عوض ائدیر.اونلارین یئرینده مختلیف وضیفه لر داشییر. لاکن بو عوضلیکلر بوتون بو وضیفه لردن علاوه، هئچ بیر نطق حصه سینی عوض ائتمه دن، تعیینلیک وضیفه سی داشییر. ادبی دیلیمیزده ان چوخ ایشلنن ایشاره عوضلیکلری بونلاردیر:
بو- او- بئله- ائله- همین- همان.
بو سؤزلر اوندا حقیقی عوضلیک اولا بیلر کی، جمله ده اشیانین یئرینی توتسونلار، جمع اولا بیلسینلر، حاللانا بیلسینلر، جمله نین مبتداسی، خبری و تاماملیغی اولا بیلسینلر. بوتون دیللرده اولدوغو کیمی "بو- او" عوضلیکلری اوچونجو شخصین تکی شخص عوضلیکلرینین عینی دیر.
"بو- او" ایشاره عوضلیکلرینین، "او" شخص عوضلییی کیمی، اسملر کیمی حاللانماسیندا معین فرق واردیر، اودا بوندان عبارتدیرکی، بو عوضلیکلرده بوتون حاللار دا "ن" عنصر و علاوه اولور، هالبو کی بعضی یئرلرده آرتیق و یئرسیز گؤرونه بیلر.
بو- بونون- بونا- بونو- بوندا- بوندان
او- اونون- اونا- اونو- اوندا- اوندان
بیر سیرا دیللرده اولدوغو کیمی، بو عوضلیکلر اسملرین اولینه گلیب اونلاری تعیین ائدیر، لاکن اونو کیفیت جهتدن، یعنی صفت کیمی یوخ، بلکه اونو باشقالاریندان سئچدیریر، مشخص لشدیریر. مثلا: اون ایلدیر کی، همین یئرده یاشاییرام.
ایشاره عوضلیکلریله صفتلرین واحد جهتلری و فرقلری خصوصیتلری واردیر. واحد جهتلری بونلاردیر:
١. بونلارین هر ایکیسی اسمدن اول گلیب اونلاری تعیین ائدر:
یاخشی شعری هامی سئویر. بو شعری چوخلاری سئویر. بو جمله لرده "یاخشی" و "بو" سؤزلرینین هر ایکیسی عینی وضیفه داشییر و هر ایکیسی عینی سواللارا جواب وئریر:" نئجه؟ نه جور؟ هانسی؟
٢. بونلارین هر ایکیسی اسمله بیرلیکده ایشلندیکده حال، جمع و خبر شکیلچیلرینی قبول ائده بیلمز، لاکن تکلیکده ایشلندیکده اونلارین هامیسینی قبول ائده بیلیر.
بئله لری- بئله لرینی- بئله لرینی- بونلارینکی- اونونکوندا..
یاخشیلاری پیسلردن آییرماق لازیمدیر. اونلارین ایشلری بونلاردان فرقلیدیر..
بونلاری بیر- بیریندن آییران جهتلر بونلاردیر:
١. ایشاره عوضلیکلری ایشاره بیلدیریر، بیر حالداکی صفتلر علامت و کیفیت بیلدیریر.
٢. صفت اشیانین علامت و کیفیتینی بیلدیریرسه، ایشاره عوضلیکلری اشیانی باشقالاریندان فرقلندیریر، اونلاری باشقالاریندان آییریب مشخصشدیریر.
تاریخ
2017.05.17 / 13:58
|
مولف
Axar.az
|