بو عوضلیکلر جمله ده اسملردن اول گلیر و اونلاری تعیین ائدیر. بو عوضلیکلرین سایی چوخدور اونلارین ان چوخ ایشلننلری بونلاردیر: اؤز- هر- بوتون-عینی- فیلان... مثلا: من اؤز دوستومو گؤردوم. بو عینی کتابدیر.

بو عوضلیکلرین هئچ بیریسی حاللانمیر، جمع علامتی قبول ائتمیر و منصوبیت شکیلچیلریله ایشلنمیر.

"اؤز" تعیین عوضلییی همده قاییدیش شخص عوضلییینین بیرینجی نوعونون اساسینی تشکیل ائدیر. بونلارین اساس فرقی اوندان عبارتدیر کی، قاییدیش عوضلییینده "اؤز" نسبت شکیلچیلری قبول ائدندن سونرا قاییدیش عوضلییی اولار، لاکن تعیین عوضلییینده "اؤز" هئچ بیر شکیلچی قبول ائده بیلمز.

"اؤز" تعیین عوضلییی اولارکن مطلق بیر اسمدن قاباق گلیر واونون طلبینه گؤره بو اسم نسبت شکیلچیسی قبول ائدیر و بو شکیلچینی قبول ائتمه ین اسم "اؤز" ایله ایشلنه بیلمز.

تعیین عوضلییی اولاندا "اؤز" ون شخص علامتیی اولا بیلمز، لاکن اوندان سونرا گلن اسم بو شخصی بیلدیرر. اؤز دوستوم. اؤز دوستون...

"اؤز" تعیین عوضلییی اؤزوندن سونرا گلن اسمی تعیین ائدیر، لاکن بو تعیین ائتمک صفت تعیین ائتمه سی کیمی دئییلدیر، بلکه بو، اسمی مشخص لشدیریر. مثلا: "من اؤز خلقیمه اینانیرام" دئدیکده "اؤز" سؤزو "خلقیمه" سؤزونو مشخصلشدیریر، دقیقلشدیریر. بئله حاللار دا "اؤز" معناجا تعیین ساییلسا دا، مستقل شکیلده جمله عضوو اولا بیلمز، بلکه او اؤزوندن سونرا گلن اسمله بیرلیکده جمله نین معین عضوو اولور. مثلا: یوخاریداکی جمله ده "اؤز خلقیمه" سؤزلری جمله نین غیری مستقیم تاماملیغیدیر. بئله حاللار دا "اؤز" سؤزو ایله اونون اسمینی بیری-بیریندن آییرماق اولماز. بو وضیت " او اؤز عالمینده منی امتحان ائدیردی." جمله سینده کی" اؤز عالمینده" بیرلشمسیندن داها آرتیق گؤرونور.

١-٢-٣- نجوشخص تک، ها بله اسملردن سونرا بو عوضلییین ایشلنمه سینده بو خصوصیت واردیر کی، بیرینجی شخص تکده،، اسمین سونوندا شخص سونلوغو "یم" نا گؤره "اؤز" و ایشلتمه یه احتیاج اولمور. مثلا: من کتابیمی اوخودوم "جمله سینی" من اؤز کتابیمی اوخودوم شکلینده دئییب یازماغا احتیاج یوخدور. لاکن "سن کتابینی اوخودون" "او کتابینی اوخودو"، "حسن کتابینی اوخودو" جمله لرینده "اؤز" عوضلییی لازیمدیر، اونا گؤره کی، اونلارین شخصلری قارانلیقدیر: "سن اؤز کتابینی اوخودون".....

قید اولونمالیدیر کی بو وضیت ادبی دیل نورمالاریله دیر، تبریز لهجسینده ایکینجی شخصده ده "اؤز" سؤزونه احتیاج اولمور: سن کتابیوی اوخودون..

دئمک نسبت شکیلچیسی قبول ائتمه ین "اؤز" تعیین عوضلییی هئچ بیر اسمی عوض ائده بیلمز و یالنیز فاعل /سوبیکت/ ایله مفعلون/اوبیکت/ علاقه سینی مشخص ائدیر.

"بوتون- هر- عینی- فیلان" عوضلیکلری ده ابدا دییشمیر و اونلاردان سونرا گلن اسملری تعیین ائدیر.

"هر" سؤزو "کس-بیر- بیری" سؤزلریله ایشلنیب غیر معین عوضلیکلر یارادیر: هر کس، هر بیر- هر بیری..

"اؤز" و "هر بیری" دن باشقا بو عوضلیکلردن سونرا گلن اسملر آدلیق حالدا اولا بیلر.