اداتلار ائله کمکچی نطق حصه لریدیر کی، سؤزلرین و یا جمله لرین معناسینی قوتلندیریر. اداتلاری جمله دن آتساق، جمله نین معناسینا هئچ بیر خلل گلمز و فقط اونلارین شدتی، سرعتی... یا آزالار، یا دا چوخالار.. اداتلار جمله لره خصوصی بیر گؤزللیک وئرر و خالق دیلینده چوخ ایشلنر.

"دی گل آخی نه" جمله سینده اساس فکر "گل" سؤزونده دیر، قالان اوچ سؤزون هامیسی اداتدیر و اونلاری آتساق جمله نین معناسی دییشمز. اداتلار دؤرد جور اولور.

الف- هم مستقیل سؤز، همده ادات کیمی ایشلننلر، کی، مهملری بونلاردیر: بئله- ائله- آخیر- آرتیق- تک- تکجه- گؤره سن- باخ- گل-گلین-قوی- گؤر....

بونلارین ادات و یا آیری نطق حصه سیندن اولماسینی جمله ده گؤردویو وظیفه دن بیلمک لازیمدیر. مثلا: "بئله دئمه" و "سنه دئدیم دئمه بئله" جمله لرینین بیرینجیسینده "بئله" سؤزو ظرفدیر. لاکن ایکینجی جمله ده اداتدیر و "دئمه" سؤزونه تاکیدی آرتیریر.

ب- هم باغلاییجی، همده ادات کیمی ایشلننلر، مهملری بونلاردیر: کی- حتی-دا- ده- آنجاق- اما- فقط- نه...

بونلاری دا بیری- بیریندن جمله ده کی وظیفه سیندن سئچمک لازیمدیر. مثلا: اونا دئدیم کی، گل/ باغلاییجی/ سنه دئدیم کی/ادات/

ج- یالنیز ادات کیمی ایشلننلر کی، بعضیلری بونلاردیر: لاپ- آخی- مگر- کاش- باری- بس- بیرجه-گیلن... لاپ یاخشیدیر- یاز آخی- دئمه دین مگر-کاش گله ییدین- نه دئدین بس- بو سؤزو دئمه باری...

اداتلارین قورولوشجا نوعلری

اداتلارین قوروشجا اوچ جور اولور.

١- ساده اداتلار: بیر حصه دن عبارت اولان اداتلار ساده اداتلار آدلانیر. بونلارین ان چوخ ایشلننلری بونلاردیر: آخی-آخیر- لاپ- گؤر- باخ- بس- یالنیز-بار-تک-بئله..

٢- دوزلتمه اداتلار: ساده اداتلارا "جا-جه" شکیلچیسی علاوه ائتمکله دوزلن اداتلارا دوزلتمه اداتلار دئییلیر. مثلا: بئله جه، ائله جه، بیرجه..

مرکب اداتلار: ایکی و یا بیر نئچه ساده اداتدان یارانان اداتلارا مرکب ادات دئییلیر. مثلا: بیر ده- بیرده کی- ائله جه ده....