یئنی یارانمیش جمهوریتین جمعی بیر آی سونرا – ۱۹۱۸-جی ایل ایونون ۲۷-ده دؤولت دیلینی قبول ائتمه‌سی سون درجه مهم آددیم ایدی. «دؤولت لیسانی تورکجه قبول ائدیله‌رک موقتی حکومتی موسسه‌لرده روس لیسانی ایستعمالینا موسایده ائدیلمه‌سی حاقین‌دا» ناظیرلر شوراسینین قرارین‌دا دئییلیردی: «دؤولت لیسانی-تورک دیلی قبول ائدیله‌رک ایچریده بوتون محکمه، ایداره‌ای-داخیلییه و سایر دوایر وظیفه‌لری باشین‌دا دورانلار بو لیسانی بیله‌نلر اولانا قدر حکومتی موس‌سی‌سه‌لرده روس دیلی ایستئمالینا دا مسایده ائدیل‌سین».

کولت. آذ خاطرلادیر کی، جمهوریتین دیلله باغلی قید اولونان قراری مؤوجود وضعیت نظره آلیناراق وئریلمیش‌دی. بئله کی، همین قرارا اساساً، اؤلکه‌ده محکمه، اینضیباطی ایداره‌چی‌لیک و دیگر وظیفه‌لرده چالیشانلار دؤولت دیلینی لازی‌می سوییه‌ده اؤیرنندک حکومت موس‌سی‌سه‌لرین‌ده روس دیلینین ایشله‌نمه‌سینه ده ایجازه وئریلیردی.

دؤولت دیلینی آذربایجان (تورک) دیلی اعلان ائد‌ن ایلک رسمی سند چوخ بؤیوک تاریخی رول اویناماقلا یاناشی، آذربایجان‌دا میللی دیل سیاستینین فورمالاشماسینین، میللتین منافعینه اویغون دوزگون ایدئولوژی مؤوقعین اساسینی قویدو. قید ائتمک لازیم‌دیر کی، آذربایجان حکومتینین قراری ساده‌جه دکلاراتیو بیر سند دئییلدی؛ قرارین قبولون‌دان ایر‌لی گلن مسئله‌لر واختاشیری اولاراق پارلامئنتین ایجلاسلارین‌دا موذاکیره اولونور، آذربایجان (تورک) دیلینی بیلمه‌یه‌نلرین بو دیلی اؤیره‌نمه‌سی اوچون کورسلار تشکیل ائدیلیردی. بون‌دان باشقا، جمهوریت حکومتی همین مقصدله دؤولت بودجه‌سین‌دن ۳۵۱ مین مانات وسایت ده آییرمیشدی. بو قراردان سونرا جمهوریتین داخیلی ایشلر ناظری بهبود خان جوانشیر «آذربایجان» قزئتینه مصاحیبه‌سین‌ده دؤولتین دیل سیاستینین اساسلارینی بو جور شرح ائتمیش‌دی: «آذربایجان موسسه‌لرین‌ده روس دیلینین ایشلدیلمه‌سی حاضیرکی دؤورون ضرورتین‌دن ایر‌لی گلیر. البته، بو، چوخ داوام ائتمه‌یه‌جک‌دیر. یوکسک وظیفه‌ده ایشله‌یه‌ن و تورک دیلینی بیلمه‌یه‌ن مأمورلار اوزون مدت ایشله‌یه بیلمه‌یه‌جکلر. ایکی ایلده‌ن سونرا آذربایجانین بوتون موسسه‌لری میللیلش‌دیریله‌جکدیر. تورک دیلینی بیلمه‌یه‌ن مأمورلار ایسه وظیفه‌لرینی ایتیرمه‌مکدن اؤترو بیزیم دیلی اؤیره‌نمه‌لی اولاجاقلار».

قید ائتدییمیز کیمی، جمهوریت حکومتی قیسا زامان کسیین‌ده دیل، تدریس و تحصیلله باغلی بیر چوخ قرارلار قبول ائتمیشدی. آذربایجان‌دا ۱۹-جو عصرین سونلارین‌دا م. ف. آخوندزاده ایله باشلایان عرب الیفباسینین اصلاح ائدیلمه‌سی، یئنی الیفبانین (لاتین) قبولو کیمی مسئله‌لر ۲۰-جی عصرین اوللرین‌ده ده آکتوال‌لیغینی ساخلاماق‌دا ایدی. عرب الیفباسینین اصلاح ائدیلمه‌سی و لاتین الیفباسینا کئچید مسئله‌لری جمهوریت دؤورون‌ده ده چوخ قیزغین شکیل‌ده مذاکیره اولونوردو.

آرتیق الیفبا مسئله‌سینین کیفایت قدر مذاکیره اوبیئکتینه چئوریلدیینی گؤره‌ن حکومت مسئله‌یه مداخیله ائدیر و ۱۹۱۹-جو ایل مارتین ۲۱-ده اؤز نماینده‌سی خودادات بی ملیکاسلانووون معروضه‌سی دینلنیلیر. نتیجه‌ده آذربایجان خالق جمهوریتی ناظیرلر شوراسینین «عرب الیفباسی اصلاحاتی اوزره کومیسییانین یارادیلماسی حاقین‌دا» ۴۲۷ نؤمره‌لی قراری قبول ائدیلیر. قراردا خودادات بی ملیکاسلانوولا بیرلیک‌ده الیفبا اصلاحاتی ایله باغلی خصوصی کومیسییانین یارادیلماسی خالق معاریفی ناظرینه حواله ائدیلیر و بو قرارا اویغون اولاراق خالق معاریفی ناظری یانین‌دا خصوصی کومیس‌سییا یارادیلیر.

حکومت طرفین‌دن یارادیلان کومیسییادا ۳ لاییحه‌یه باخیلیر. بونلاردان بیری عبدالله بی افندیزادنین، دیگری محمد آغا شاهتاختلینین، بیری ده عبدالله تاغی‌زاده ایله میر ابدولزیز سیدووون بیرلیک‌ده تقدیم ائتدیکلری لاییحه ایدی.

اوزون مدت داوام ائد‌م مذاکیره‌لردن سونرا عبدالله بی افندیزادنین لاییحه‌سی قبول ائدیلیر و اونون «سون تورک الیفباسی» آدی ایله چاپینا ایجازه وئریلیر. لاییحه‌نین اؤلکه میقیاسین‌دا تطبیق ائدیلمه‌سی اوچون پارلامئنته مراجعت ائدیلیر. لاکین بو مسئله‌نین پارلامنت‌ده مذاکیره‌سینه ایمکان اولمور و ۱۹۲۰-جی ایل آپرئلین ۲۸-ده آذربایجان‌دا حاکمیت چئوریلیشی باش وئریر و لاییحه تطبیق اولونمور.

بئله‌لیکله، «سون تورک الیفباسی» تطبیق اولونمامیش قالیر. بو حاق‌دا فرهاد آغازاده یازیر: «عبدالله بیین اثری اولان «سون تورک الیفباسی» هم عرب، هم ده لاتین حرفلری ایله چاپ ائدیلیب اورتالیغا چیخمیش‌دی ایسه ده، آپرئل دؤندریشی سببیله مکتبه، میشته تطبیق ائدیلمه‌ییب، بوش-بوشونا اللرده قالمیشدی». طبیعی کی، بون‌دان سونرا معین مدت الیفبا مسئله‌سی آرخا پلانا کئچیر و مسئله‌نین مذاکیره‌سی موقتی اولاراق اونودولور.