سید جعفر پیشوری کیمی تانینان اجتماعی-سیاسی خادیمین قایناقلاردا آد و فامیلیاسی فرق‌لی یازیلیب. اوشاق‌لیق و گنج‌لیک ایللرین‌ده او: میر جعفر: میر جواد اوغلو جوادزاده کیمی تانینیب. ۱۸۹۲-جی ایل آوقوستون ۲۶-دا خالخال محلینین سیدلر زئیوه‌سی کندین‌ده آنادان اولان، عائله‌ده‌کی بئش اوشاق‌دان ایکینجی‌سی اولان جعفر ایلک تحصیلینی مدرسه‌ده آلیب. ۱۹۰۰-جو ایلده بو مکتبی بیتیریب.
۱۹۰۵-جی ایلین مارتین‌دا عائله‌سی ایش تاپماق، گوزارانینی یاخشیلاش‌دیرماق اوچون نفتین مرکزی اولان باکییا گلیب. عائله‌نین بو کؤچو بالاجا جعفرین عؤمور یولونو دییشیب. اونلار بولبوله کندین‌ده تانیشلارینین بیرینین ائوینه سیغینیبلار. جعفر ۱۹۰۵-۰۸-جی ایللرده بولبوله‌ده‌کی ایبتی‌دای مکتب‌ده سونرا ایسه باکی شهرین‌ده‌کی «ایتحاد»، «دار المعلم» مکتبلرین‌ده اوخویوب. تحصیلینی باشا ووران میر جعفر جوادزاده ۱۹۱۳-۱۹۱۶-جی ایللرده خیردالان کندین‌ده‌کی و باکی بلدییه‌سینین ۹ سایلی مکتبین‌ده معلم‌لیک ائدیب.
ایلک مقاله‌سینی ۱۹۱۷-جی ایلده م.ا.رسولزادنین رداکتورو اولدوغو «آچیق سؤز» قزئتین‌ده درج ائتدیرسه ده، دونیاباخیشلارینین فرقلیلیینه گؤره اورادان اوزاقلاشیب. ۱۹۱۸-جی ایلده ایران سوسیال دموکرات فیرقه‌سینین قزئتین‌ده ایشله‌ییب و بیر مدت قزئته رداکتورلوق دا ائدیب. ۱۹۱۹-جو ایلده ایسه ایران عدالت فیرقه‌سینه عضو یازیلیب. ۱۹۱۹-جو ایلین آپرئل، یعنی نیسان آیین‌دان ۱۹۲۰-جی ایلین فئورالینادک، یعنی «همت» و «عدالت» پارتییالاری بیرلشیب آذربایجان کوممونیست پارتییاسینی یارادانادک عدالت فیرقه‌سینین اورگانی اولان «حریت» قزئتینین مسئول رداکتورو اولوب.
آذربایجان روسیا طرفین‌دن ایکینجی دفعه ایشغال ائدیلیب سووئتلر بیرلیگی اعلان ائدیله‌ن‌دن سونرا سید جعفر ایرانین قوزئیین‌ده یارادیلمیش گیلان جمهوریتینه خاریجی ایشلر ناظری تعیین اولونوب. همین ایل ایران کوممونیست پارتییاسینین انزلی شهرین‌ده کئچیریله‌ن ۱-جی قورولتایین‌دا پارتییانین رهبر هئیتینه سئچیلیب.
۱۹۲۰-جی ایلین سنتیابرین‌دا باکی‌دا کئچیریله‌ن شرق خالقلارینین ۱-جی قورولتایین‌دا و ۱۹۲۱-جی ایلین ایون-ایول آیلارین‌دا ۳-جو اینترنشنالین موسکوادا کئچیریله‌ن کنگرسین‌ده ایشتیراک ائد‌ن میر جعفر جوادزاده ایرانا قاییدیب تهران‌دا و اصفهان‌دا کمونیست پارتییاسینین محکمله‌نمه‌سی اوغرون‌دا چالیشیب. همین ایل ایران همکارلار تشکیلاتینین تشکیلین‌ده فعال‌لیق گؤستریب و ۱۹۲۱-۲۲-جی ایللرده تشکیلاتین اورگانی اولان «حقیقت» قزئتینی نشر ائدیب.
۱۹۲۱-جی ایلده اس اس ار ای ایله ایران آراسین‌دا مقاویله باغلاندیق‌دان سونرا ایران کمونیستلرینه موسکوادان گؤستریله‌ن مادی و معنوی دستک کسیلیب. رضا شاه دا بیر زامان اونونلا بیرلیکده قاجارلار سلاله‌سینه قارشی مباریزه آپارمیش کمونیستلری و باشقا موخالیف قوه‌لری سیرادان چیخارماق اوچون سرت تدبیرلر گؤرمه‌یه باشلاییب.
۱۹۲۵-جی ایلده تعقیبلردن یاخا قورتاریب باکییا، سونرا دا موسکوایا گئدن میر جعفر مسلکداشلارینی ایران‌داکی آغیر دوروملا تانیش ائتسه ده، اونلاردان هئچ بیر یاردیم آلا بیلمه‌ییب.
۱۹۲۷-جی ایلده خانیمی معصومه و بیر یاش‌لی اوغلو داریوشو دا گؤتوروب خراسان یولویلا تهرانا قاییدیب. پرویز سویادینی داشییان میر جعفر پاسپورتونو ایتیردیین‌دن تکلیف ائدیله‌ن پیشه‌وری سوی آدینی قبول ائدیب و آدین‌داکی میر سؤزونو ده همین سؤزون سینونیمی اولان سید سؤزویله عوضله‌ییب. بئله‌جه، سید جعفر پیشه‌وری کیمی تانینیب و مشهورلاشیب.
پیشه‌وری دؤورو مطبوعات‌داکی مقاله‌لرینی ده م. س. جوادزاده، م. س. خلخالی، جوادزاده خالخالی، م. ج. سید، م. ج. نادی، پرویز، ی. پرویز، ا. پرویز، سیمورغ، سمندر و ب. ایمضالارلا چاپ ائتدیریب.
رضا شاهین خصوصی خیدمت اورگانلاری دا اونون فعالیتینه لاقئید قالماییب، دایمی نظارت آلتین‌دا ساخلاماغا چالیشیبلار و ۱۹۳۰-جو ایلین دکابرین ۲۷-ده حبس ائد‌رک قصری-قاجار حبسخاناسینا سالیبلار. پیشه‌وری حبس‌ده اولارکه‌ن «نادره»، «مهینبانو» رومانلارینی و خاطره‌لرینی یازیب. ۱۰ ایللیک زیندان حیاتین‌دان سونرا اونو «قصر-قاجار»دان آزاد ائتسه‌لر ده، کاشانا سورگون ائدیبلر.
فاشیست آلمانییاسینین سووئتلر بیرلیینه هجومون‌دان سونرا ایران‌دا فاشیزم تهلوکه‌سینین مؤوجودلوغو بهانه‌سیله متفیقلرین اوردولاری قفلتن اؤلکه‌یه باسقین ائدیبلر. ایران متفیق قوه‌لرین نظارتی آلتینا دوشوب. پیشه‌وری ده ۱۹۴۱-جی ایلین سنتیابرین ۱۴-ده کاشان حبسخاناسین‌دان آزاد اولاراق تهرانا گلیب.
س. ج. پیشورینین زیندان‌دان سونراکی فعالیتی داها دیقتی‌چکه‌ن اولوب. ۱۹۴۱-جی ایلین اوکتیابیرین‌دا «توده» آدییلا داها چوخ تانینان ایران خالق پارتییاسینین اؤزیینی تشکیل ائد‌ن ییغین‌جاق‌دا ایشتیراک ائدیب، پارتییانین مرامنامه‌سینی و لاییحه‌سینی حاضرلایان ۲ نفردن بیری اولوب.
۱۹۴۳-جو ایلین مارتین ۱۰-دا «آژیر» قزئتینی نشر ائتمه‌یه باشلاییب. بو قزئت قیسا مدت‌ده دموکراتیک قوه‌لرین گوونج یئرینه چئوریلیب. س. ج. پیشورینین تشکیلات‌چی‌لیق باجاریغی سایه‌سین‌ده ایران‌دا «آزادلیق» جبهه‌سی یارانیب و ۴۰-دان چوخ قزئت بو جبهه‌ده بیرلشیب.
پیشه‌ورینین حیاتین‌دا بیر دؤنوش نقطه‌سی ده اونون ۱۹۴۴-جو ایلین یانوارین‌دا تبریزدن ۱۴-جو چاغریش ایران شورا مجلیسینه نامیزد گؤستریلمه‌سی اولوب. ۱۹۴۵-جی ایلین آوقوستون‌دا تبریزه گلن پیشه‌وری سنتیابرین ۳-ده آذربایجان دموکرات فیرقه‌سینین یارادیلدیغی حاقین‌دا بیاناتی یاییب و ۹ گون سونرا پارتییانین تاسیس کنفرانسینی کئچیریب. همین ایلین اوکتیابرین اوکتیابرین ۲-۳ده کئجیریلن بیرینجی قورولتای‌دا پیشه‌وری آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سینین باش کاتیبی سئچیلیب.
اونون یئنی پارتییا یاراتماسی نینکی شاهپرست قوه‌لرین، حتی کئچمیش سلاحداشلارینین، اؤزلرینی سوسیلایست آدلاندیران بیر چوخونون دا خوشونا گلمه‌ییب. بونو ایرانی پارچالاماق کیمی قیمتلندیریبلر. اصلینده ایسه پیشه‌وری و سلاحداشلاری چوخمیللتلی اؤلکه اولان ایرانین فدراللاشماسینی دموکراتییانین باشلانغیجی حساب ائدیبلر. اودور کی، ۱۹۴۵-جی ایلین دکابرین ۱۲-ده آذربایجان میلل حکومتی یارادیلدیغی اعلان ائدیلیب و پیشه‌وری ده بو حکومتین صدری سئچیلیب. همین گون ایران تقویمیله ۲۱ آذر گونونه دوشدویون‌دن چوخ واخت ۲۱ آذر اینقیلابی دئیه یاد ائدیلیر.
پیشه‌ورینین رهبرلیک ائتدیی آذربایجان میلی حکومتی دکابرین ۲۳-ده تبریزی شاهپرستلردن تمیزله‌یه‌رک دموکراتیک اصلاحاتلار حیاتا کئچیرمه‌یه باشلاییب. بو اصلاحاتلاردان بیری ده دیل حاقین‌دا ایدی. ۱۹۴۵-جی ایل دکابرین ۲۸-ده آذربایجان اراضی‌سین‌ده آنا دیلی رسمی دؤولت دیلی اعلان ائدیلیب. بو اصلاحات یالنیز فارس مأمورلارینین دئییل، آنا دیلینه خور باخان بعضی آذربایجان‌لیلارین دا خوشونا گلمه‌ییب.
آذربایجان میللی حکومتی یارادیلدیق‌دان ۳۵ گون سونرا ب‌ام‌ت باش آسامبلئیسینا پیشه‌ورینین ایمضاسییلا آذربایجانین حقوقلارینین تانینماسی حاقین‌دا مراجعت داخیل اولوب. ۱۹۴۶-جی ایلین آپرئلین ۲۹-دا س. م. پیشه‌ورینین باش‌چی‌لیغی ایله تهران‌دا مرکزی حکومتله باشلایان دانیشیقلاردا قطعی بیر نتیجه الده ائدیلمه‌ییب.
سوت. ی. ک. پ. مک-نین باش کاتیبی و خالق کومیسسارلار سووئتینین صدری ایستالین، اونا ۱۹۴۶-جی ایلین مایین ۸-ده مکتوب یازاراق اؤز مؤوقعین‌دن گئری چکیلمیی طلب ائتسه ده، پیشه‌وری اونا اهمیت وئرمه‌ییب. تهران حکومتینه قارشی موخالیفت‌ده قطیعتله دایانیب. حتی ۱۹۴۶-جی ایلین ایونون ۱۳-ده تهران نماینده‌لیگی ایله آپاردیغی دانیشیقلاردا ۱۵ ماده‌دن عبارت باغلاشما ایمضالانماسینا نایل اولوب.
لاکین بونلار دا آذربایجان میللی حکومتینی مغلوبیتدن قورتارا بیلمه‌ییب. تضییقلر آلتین‌دا مقاویله‌دن ۳ گون سونرا س. ج. پیشه‌وری آذربایجان میللی حکومتینین باش ناظری وظیفه‌سین‌دن ایستیفاده ائتمه‌لی اولوب.
آذربایجان میللی حکومتینین بیر ایللیک فعالیتی حاق‌دا آرواند ایبراهیمیانین «ایران ایکی اینقلاب عرفه‌سین‌ده» کیتابین‌دان یازیر: «حتی فیرقه‌یه مخالیفلر اولانلار بئله بو بیر ایلده ایگیرمی ایللیک رضا شاه دؤوروندن چوخ ایش گؤرولدویونو اعتراف ائتدیلر».
دونیانین ایمپئرییا سیاستی آرخاسینجا گئدن قوه‌لری سؤزده دئموکراتیک گؤرونسه‌لر ده، عمل‌ده اؤز چیخارلاری اوچون هر جور حاقسیزلیغا ال آتیبلار. فاشیست آلمانییاسی اوزرین‌ده غلبه چالمیش متفیقلر ایران‌دا شاه ایدارچیلیینی برپا ائتمیی قرارلاشدیریر. اونا گؤره ده آمریکا، بؤیوک بریتانییا کیمی دؤولتلر شاه قوشونلارینی سیلاحلاندیریب، متفیقلری اولان اس اس ار ای-نی ده مجبور ائدیبلر کی، پیشه‌وری حکومتینه یاردیم ائتمه‌سین. پیشه‌وری ۱۹۴۶-جی ایلین دکابرین ۸-ده سونونجو دفعه یاردیم اوچون سووئت رهبرلیینه مراجعت ائدیب.
بو مراجعته مثبت جواب عوضینه ۳ گون سونرا س. ج. پیشوری سووئت آذربایجانینا گتیریلیب. یارانمیش قاریشی‌لیق‌دان ایستیفاده ائد‌ن شاه قوشونلاری متفیقلردن یاردیم آلاراق آذربایجانا داخیل اولوب و میللی حکومتی مدافعه ائد‌نلره دیوان توتوب.
سووئت آذربایجانینا گتیریلمیش س. ج. پیشوری ۱۹۴۷-جی ایل ایونون ۱۱-ده قوزی آذربایجان‌دا یئولاخ یاخینلیغین‌دا آوتومبیل قزاسینا سالیناراق اؤلدورولوب.
