توْکنیسم سیاستی و حکومت کادرلارینا اۆمود - ایکینجی بولوم

توْکنیسم سیاستی و حکومت کادرلارینا اۆمود: اؤیردیلمیش چاره‌سیزلیک باغلامیندا علمی، سیاسی، آراشدیرما مقاله‌سی

«ایکینجی بولوم»

۱.۳ اؤزونه قاتما سیاستی (co-optation)

اؤزونه قاتما سیاستی، سیاسی نظریه‌لرده، توْپلوم علملرینده و توْپلوم حرکاتلاری ایله باغلی آراشدیرمالاردا اؤنملی بیر آنلاییشدیر. بۇ ترمین عادتا مرکزی حاکمییتین، اعتراض حرکاتلارینی، آزلیقلاری و مخالیف گۆجلری یؤنلتمک اۆصوللاریندا استفاده اوْلونور.

اؤزونه-قاتما آنلاییشینین تعریفی:
اؤزونه-قاتما ، حاکمییت سیستمینین و یا گۆج استرۇکتورلارینین، پوْتنسیال اوْلاراق اعتراضچی و یا تنقیدچی اوْلان شخصلری و یا گروپلاری اؤز ایچینه جلب ائتمه‌سی پروْسسیدیر. مقصد بۇ شخصلرین و یا گروپلارین گؤستردییی مقاومتین قارشیسینی آلماق، اوْنلاری تأثیرسیزلشدیرمک و تهلۆکه‌نی آزالتماقدیر.

بو جلب‌ائتمه فردلره سیمبوْلیک و یا محدود وظیفه‌لر وئرمکله و یا حکومتین نظارتی آلتیندا اوْلان ساختا خالق قۇروملاری یاراتماقلا حیاتا کئچیریله بیلر.

اؤزونه-قاتما سیاستی، مخالفی ضعیفلتمک، حرکاتین ایچینده‌کی بیرلیی پارچالاماق، مشروعییتینی ایتیرمیش سیستمه ساختا "قاتیلما" گؤرونتوسو ایله یئنیدن مشروعیت ساغلاماق (مثلاً، مخالفلرین سئچکیلرده اشتراکی ایله‌) و"پلۆرالیزم" گؤرونتوسو یاراتماق کیمی مقصدلر داشیییر.

Co-optation آنلاییشیندان استفاده ائتمیش چوْخ سایلی دۆشونورلر وار:

هربرت مارکۇزه (Herbert Marcuse)
مارکۇزه ادعا ائدیردی کی، معاصر کاپیتالیست توْپلوملار، اعتراضین مختلف فوْرمالارینی (مثلاً، اعتراض مۇسیقیسی، اوتوروشموش کۆلتوره قارشی حرکاتلاری و س.) اؤز سیستمینه جلب ائتمکله اوْنلاری تأثیرسیز حالا گتیریر. اوْنون فکرینجه بۇ تیپ «توْلرانس» اصلینده بیر اؤزونه-قاتما فوْرماسیدیر - یعنی اعتیراضلاری گؤرونوشده قبۇل ائتمکله‌، اوْنلارین تأثیرینی آرادان آپاریر.

فیلیپ سلزینک (Philip Selznick)
سیلیزر اؤزونون " Leadership in Administration" (1957 " (۱۹۵۷) کتابیندا یازیر کی، تشکیلاتلار نظارتی الدن وئرمه‌مک و یا قانۇنی‌لیک قازانماق اۆچون، خارجی گروپلاری سیستمه داخل ائدیر و بۇنونلا ضدیتلری یۇمشالدیر.

مایکل پارنتی (Michael Parenti)
پارنتی رادیکال سیاسی آنالیزلرینده دفعه‌لرله گؤستریر کی، حاکم الیتلر اؤزونه-قاتما یوْلو ایله سوْلچو و عدالتپرور حرکاتلاری اوْرتامذهب و ضررسیز آخیملارا چئویریرلر.

فرانتس فانون (Frantz Fanon)
فانون ترمین اوْلاراق "اؤزونه-قاتما" سؤزونو ایشلتمه‌سه ده، " زوْراکیلیق حاقیندا" و "قارا دریلینین اؤزگه‌لشمه‌سی" کیمی اثرلرینده ایضاح ائدیر کی، سؤمورگه‌چیلر یئرلی ائلیتلری سیستمه جلب ائده‌رک اوْنلاری اؤز حکمرانلیغینین آلتینه چئویریرلر — بۇ مدنی و سیاسی اؤزونه-قاتما نمونه‌سیدیر.

نوآم چامسکی (Noam Chomsky)
چامسکی خصوصیله (" Manufacturing Consent " )(ائدوارد هرمان ایله بیرلیکده‌) اثرینده، مدیالارین و باشقا گۆج استرۇکتورلارینین مخالف دۆشونجه‌نی نئجه جلب ائدیب تأثیرسیزلشدیردییینی گئنیش شکلده تحلیل ائدیر.

۱.۴ توْکنیسم سیاستی (اتکیسیز سیمبوْلیسم)

توکنیسم آنلاییشی، مرکزی حاکیمییتین آزلیقدا و یا قیراقدا قالان توْپلوملارا منصۇب فردلری گؤستریش اۆچون، سیمبوْلیک و محدود وظیفه‌لره یئرلشدیرمه‌سینه دئییلیر. بۇ پروْسسده همین شخصلره گئرچک گۆج، استرۇکتور دَییشیکلیکلرینه تأثیر امکانی و یا سیاستلری دَییشدیرمک امکانی وئریلمز. بۇ شخصلر عادتا "چئشیدلیلی‌یین سیمبوْلو"، "دؤزوملولویون ثبوتو" و یا "آزلیغین نۆماینده‌سی" کیمی تقدیم اوْلونور. آنجاق اصلینده‌، قراروئرمه پروْسسلرینده هئچ بیر روْلا مالک دئییللر.
مثلاً، بیر قادینین، یئرلی اجماعدان بیر شخصین و یا ائتنیک آزلیقدان بیر فردین نفوذسوز و فوْرمال بیر پستا تعیین ائدیلمه‌سی، توْکنیسم سیاستینین تیپیک نمونه‌لریندندیر. بۇ سیاستدن مقصد مخالف کیملیکده اوْلان کۆتله‌لری آلداتماق و یؤنلتمکدیر.

توکنیسم آنلاییشی اؤزللیکله آمریکالی توْپلومشوناس (Rosabeth Moss Kanter) اؤز "Men Women of the Corporation (۱۹۷۷)" آدلی کتابیندا درینلیکله آراشدیریب.

کانترـین توْکنیسم نظریه‌سی تشکیلاتی آراشدیرمالاردا و جنسیت برابرلیی ساحه‌سینده ان اساس و تأثیرلی یاناشمالاردان بیری ساییلیر. اوْنون بۇ مشهۇر کتابیندا «توْکئن» بئله تعریف اوْلونور:
«توْکنلر - بیر آزلیق گروپۇنا منصۇب اوْلدوقلارینا گؤره تشکیلاتدا و یا گۆج استرۇکتوروندا گؤرونوش نامینه مؤوجود اوْلان، آما گئرچک قراروئرمه ایمکانینا مالیک اوْلمایان فردلردیر. بۇ ایشتیراک داها چوْخ فوْرمالدیر، رئاللیغا تأثیر ائدن و قدرته برابر چیخیشی تامین ائتمیر.»

فرانتز فانوْن، پوست-سومورگه دؤورو دۆشونورو و پسیخیاتر، (Black Skin, White Masks (1952) آدلی اثرینده، سؤمورگچیلرین آزلیقلاردان نئجه سطحی و ساختا نماینده کیمی استفاده ائتدیکلرینی تحلیل ائدیر. بۇ یاناشما، عرقچی توْکنیسم آنلاییشی ایله اۆست-اوسته دۆشور.

بئلل هوْوکس (bell hooks) ، آمریکالی فمینیست، کۆلتور تنقیدچیسی و نظریه‌چی، اؤز اثرلرینده آغ فمینیست حرکاتلار و آکادمیک محیطلرده‌کی توْکنیسم سیاستلرینی سرت شکلده تنقید ائدیر. اوْ، توْکنیسم-ی سیمبوْلیک و استرۇکتوردان کنار اینتگراسییا واسیطه‌سی کیمی تحلیل ائدیر.

پاتریشیا هیل کالینز ( Patricia Hill Collins) ، قارادریلی فمینیست نظریه‌چی و توْپلومشوناس ، "Black Feminist Thought " آدلی اثرینده، قارا قادینلارین گۆج استرۇکتورلاریندا یالنیز سیمبوْلیک شکلده استفاده اوْلونماسینی قاباردیر. اوْنون فکرینجه‌، توْکنیسم بیرلشیک (اینترسکسیوْنال) باسقی سیاستلرینین بیر پارچاسیدیر.

۱.۵ چؤرک قیرینتیسی سیاستی (Bread Crumb Politics)
چؤرک قیرینتیسی سیاستی، جیدّی و سیستمی سارسیدان طلبلری سۇسدورماق اۆچون آتیلان کیچیک و سیمبوْلیک امتیازلارا اساسلانیر. بۇ سیاست، مرکزی حاکیمییتین اعتیراض و طلب دالغالارینی ان آز خرجله و ریسکله اداره ائتمک اۆصوللاریندان بیریدیر.

بۇ آنلاییش، حاکیمییتین آزلیقلارا، باسقی‌یا معرۇض قالان توْپلوملارا و اجتماعی حرکاتلارا چوْخ محدود و سطحی امتیازلار وئرمه‌سی ایله باغلیدیر. آنجاق حاکمیت ائله ائدیلیر کی، موجود آیری‌سئچکیلیک، عدالتسیز و برابرسیز استرۇکتور دَییشمه‌سین.

بۇ تیپ سیاستده، خالقین دردینی کؤکوندن حل ائتمک عوضینه، مینیمۇم واسیطه‌لرله - مثلاً: یاریمچیق سوْسیال یاردیم پاکتلری، کۇپونلار، سیمبوْلیک مادی دسته‌ک، بیر-ایکی تمته‌راقلی بایرام تدبیری -کیمی بالاجا امتیازلارلا ائله ائدیر کی ،انسانلار یالنیز یاشاماغا داوام ائتسینلر، ناراضی‌لیقلاری گئنیش مقیاسدا آرتماسین و انقلابی آیاقلانمالار باش تۇتماسین.

چورک قیرینتیسی سیاستی ساده‌جه انسانلاری آیاقدا ساخلاماغا یؤنلیب، رفاه و انسان لَیاقتی هدف دئییل. بۇ سیاست اساساً ، اعتراضلاری اداره ائتمک، خالقی پاسسیو ساخلاماق و اؤزللیکله ایقتصادی بحران و اداره‌چیلیک افلاسی شرایطینده استفاده اوْلونور.

آنا دیلینده تحصیل قاداغان ائدیله‌رک، یالنیز بیر یئرلی فستیوالین کئچیریلمه‌سینه اجازه وئریلمه، بیر ائتنیک آزلیق نماینده‌سی فوْرمال بیر وظیفه‌یه تعیین اوْلوناراق آیریسئچکیلیک سیاستی اوْلدوغو کیمی قالماسی، بیر تۆرک ماهنیسی دؤلت تلویزییاسیندا سسلندیریله‌رک، ائتنیک آیری-سئچکیلیکله باغلی خبرلر سانسۇر ائدیلمه‌سی، قیرینتی چؤرک سیاستینین نمونه‌لریدیر.

مقاله‌نین دیگر بولوملرینی بوردان اوخویا بیله‌ر سینیز:

• بیرینجی بولوم
• اوچونجو بولوم
• دوردونجو بولوم
• بئشینجی بولوم