Kult.az تانینمیش یازی‌چی-پوبلیسیست اعتبار مرادخانلینین مصاحیبه‌سینی تقدیم ائدیر.
- سون ایللرده اورمییا گؤلونون قوروماسی و ایران حکومتینین بو طبیعی فلاکتین آرادان قالدیریلماسی ایستیقامتینده تدبیرلر گؤرمه‌مه‌سی گونئی آذربایجانلیلار آراسیندا جدی ناراضی‌لیق دوغورور. عمومیتله، اورمییا گؤلونون قوروماسی هانسی سببلردن باش وئریر؟
- اورمییا گؤلونون قوروماسی بیر سیرا سببلردن باش وئریر. بو سببلری هله بیر نئچه ایل بوندان قاباق ایران حکومتی اؤزو آراشدیراراق اجتیماعیته بیان ائدیب. طبیعی کی، شووینیست فارس رژیمی اورمییا گؤلونون قوروماسینی طبیعی عامللرله علاقه‌لندیریب. فارس رئژیمینین علاقه‌دار تشکیلاتلاری گؤلون قوروماسینین اساس سببی کیمی ایقلیم دییشیکلیینی گؤسترمیشدی. فاصیله‌سیز قوراقلیق، گؤله آخان چایلارین اوزرینده سو آنبارلارینین اینشاسی، اورمییا گؤلونون سویونون حدین‌دن آرتیق بوخارلانماسی، گؤل یاخینلیغیندا خیلی آرتیزیان قویولارینین قازیلماسی، فرمرلرین یئر اوستو سو احتیاطلاریندان ایستیفاده ائتمه‌سینی و س. اورمییا گؤلونون قوروماسینین اساس سببلری کیمی ایضاح ائتمیشدی. بوتون بو سادالانان و سادالانمایان بیر سیرا طبیعی عامللر گؤلون قوروماسینا سبب اولا بیلر. اما ظنیمجه، گؤلون قوروماسینین فلاکت حالینا چاتماسین‌دا اساس سبب یوخاریدا قید ائتدییم و ایران انرگتیکا ناظیرلیینین متخصصلرینین گلدیی سون نتیجه دئییل. چونکی اورمییا گؤلوندن جوخ دا اوزاقدا اولمایان تورکییه‌ده‌کی وان گؤلونون سویون‌دا بو ایللرده آزالاما مشاهیده ائدیلمه‌ییب. دئمک، اساس پروبلم مسئله‌یه مناسیبت‌ده‌دیر. تدبیرلره گلینجه، اصلینده ایران حکومتی گونئی آذربایجانلیلارین تضییقی آلتیندا بیر سیرا تدبیرلر ده حیاتا کئچیریب، کیفایت قدر مالییه وسایتی ده آییریب. هر حالدا، اجتیماعیته بئله معلومات وئریلیب. اصلینده ایسه همین وسایت یا تعیناتی اوزره ایستیفاده اولونماییب، یا دا عمومیتله ایستیفاده اولونماییب، یعنی قرارلارین قبولو دا، مالیه وسایتینین آیریلماسی دا گؤزدن پرده آسماق مقصدی داشیییب.
- سیزجه، ایرانین اورمییا گؤلونه قارشی سویوق مناسیبتی ندن ایر‌لی گلیر؟
- اورمییا گؤلو ایرانین ان بؤیوک ویلایتلرین‌دن اولان غربی و شرقی آذربایجان آراسیندا یئرلشیر. اورمییا گؤلونون ساحل حیصه‌لری جنوبی آذربایجانین تبریز، اورمییا، خوی، ماراغا و سایر کیمی بؤلگه‌لرینی احاطه ائدیر. بؤلگه ان مونبیت و اکین اوچون یارارلی بؤلگه‌لردن ساییلیر. اصلینده، اورمییا گؤلو هم دولت اولاراق ایرانین اؤزو، هم ده جنوبی آذربایجان اوچون خصوصی اهمیت داشییان بیر جغرافی مکاندیر. اما ایندی ایرانی بو گؤلون نه سوسیال، نه اقتصادی، نه ده اکولوژی اهمیتی ماراقلاندیریر. اورمییا گؤلو ایران اوچون جنوبی آذربایجان‌دا یاشایان سویداشلاریمیزا بیر تضییق، بیر تأثیر واسطه‌سی کیم ایستیفاده ائدیلیر. دولاییسی ایله ایران اقتصادی، سوسیال، اکولوژی پوتئن‌سیالا مالیک اولان و خزر دنیزی نظره آلینمازسا، قربی آسییانین ان بؤیوک گؤلو ساییلان اورمییانی اؤز سیاسی ماراقلارینین قوربانینا چئویریب. بو مناسیبتی تکجه اورمییا گؤلونه عایید ائتمک ساده‌لؤح‌لوک اولاردی. شووینیست رژیمین بو مناسیبتینی، ایرانین شمال-غربین‌ده زلزله‌دن اذیت چکن سویداشلاریمیزا قارشی مناسیت‌ده ده گؤردوک. ایران ضررچکه‌نلره اؤزو یاردیم ائتمدیی حالدا، دیگر دولتلرین ده یاردیمینا اجازه وئرممیش و سویداشلاریمیزی تالعین اختیارینا بوراخمیشدی. اورمییا گؤلونه گلینجه، بیلیرسینیز کی، ایران اسارتینده یاشایان جنوبی آذربایجانلی سویداشلاریمیز زامان-زامان آزادلیق مباریزه‌سینه قالخمیش، اما شوینیست فارس رژیمی همیشه آزادلیق حرکاتینی بوغماق و جنوبی آذربایجان‌لیلاری آسیمیلیاسییایا معروض قویماق ایستیقامتینده اللریندن گلنی ائتمیشلر. بونا باخمایاراق، گونئی‌لیلری هر زامان دوشوندوره‌ن فارس اسارتیندن قورتولماق، آزادلیقلارینی تعمین ائتمک اولوب. جنوبی آذربایجانلا شمالی آذربایجانین بیرلشمه خوفو فارس رژیمینین اساس پروبلمینه چئوریلیب. جنوبی آذربایجان‌دا یاشایان تورکلرین میللی آزادلیق حرکاتینین اینکیشافی، هر ایل بابک قالاسینا یوروش، آذربایجانلیلارین "تراکتور" فوتبول کلوبونون فعالیتی، ایکینجی قاراباغ محاربه‌سی زامانی جنوبلو سویداشلاریمیزین شووینیست رژیمین ایستکلرینین علیهینه اولاراق مختلیف واسطه‌لرله آذربایجانا معنوی دستک وئرمه‌سی ایرانین گونئیه قارشی دوشمن مؤوقعینی داها دا درینلشدیریر. بونون ایرانین داخیلی و خاریجی سیاستینین پریوریتتی اولماسی دانیلمازدیر و سون ایللرده‌کی بوتون فعالیتین‌ده آچیق-آشکار گؤرونور.
- اورمییا گؤلونون قوروماسی هانسی فسادلارلا نتیجه‌لنه بیلر؟ عمومیتله، گؤلون قوروماسی ایله، ایران حکومتی نه قازانا بیلر، یاخود جنوبلو سویداشلاریمیز نه ایتیره بیلر؟
- اصلینده، اورمییا گؤلونون قوروماسی ایران حکومتینین ایقتصادیاتینا چوخ جدی منفی تأثیر گؤستره بیلر. بو، اراضی‌ده یاشایان اینسانلارین سوسیال حیاتلارینین محو اولماسی دئمکدیر. گونئی آذربایجان، آذربایجان و تورکییه جدی شکیلده ائکولوژی پروبلملرله قارشیلاشاجاق. دوز قاسیرغاسی گؤلون ۵۰۰ کیلومتر رادیوسون‌دا یاشایان اون میلیونلارلا ساکینه تأثیر ائد‌جک.
اما یوخاریدا دئدییم کیمی، بو گون ایرانی اورمییا گؤلونون نه سوسیال، نه اقتصادی، نه ده اکولوژی اهمیتی ماراقلاندیریر. بو، گونئیلی سویداشلاریمیزا دوشمن مناسیبتین نتیجه‌سی‌دیر. بونونلا ایران جنوبلو سویداشلاریمیزی بیر طرفدن آزادلیق آرزولارینا، اؤز آنا دیللرین‌ده تحصیل حقوقو الده ائتمک و سایر ایستکلرینه گؤره جزالاندیریرسا، دیگر طرفدن اراضی‌دن کؤچمک مجبوریتین‌ده ساخلاماقلا، کومپاکت یاشاماق ایمکانلارینی محدودلاشدیرماق، میللی آزادلیق آرزولارینی بوغماق مقصدی داشیییر.
- بو گون گونئی‌لیلر اورمییا گؤلونون قوروماسینین قارشی‌سینی آلماق اوچون هانسی واسطه‌لردن ایستیفاده ائدیرلر؟
- بو گون دئییل، اورمییا گؤلو قوروماغا باشلادیغی ایلک ایللردن گونئی‌لیلر موختلیف فورمالاردا اعتراضلارینی بیلدیریبلر. اورمییا گؤلونون قوروماسی، دولتین بو ایشلره جوابده قوروملارینین بیگانه‌لییی جنوبلو سویداشلاریمیزین میللتچی و اطراف محیطین قورونماسی اوزره فعاللاری آراسیندا جدی اعتراضلا قارشیلانیب. اونلار حاقلی اولاراق اورمو گؤلونون قورودولماسینین پلان‌لی شکیلده اولماسینی دوشونه‌رک موختلیف ایللرده اعتراض آکسییالاری کئچیریبلر. تبریز و اورمییا شهرلرینده توپلاشان چوخلو سایدا میتینگ اشتراکچیلاری «اورمو گؤلو سوسوزدو، آذربایجان اویانماسا اودوزدو»، «سددلری سین‌دیرین، اورمو گؤلون دولدورون»، «گلین گئدک آغلایاق، اورمو گؤلون دولدوراق» کیمی شعارلارلا اعتراضلارینی بیلدیرمیشدیلر. ایران رژیمینین لاقید، حتی دوشمه‌نجه‌سینه مناسیبتی، سونرادان آکسییالارا سیاسی کاراکتر وئردی و «اورمو گؤلو جان وئریر، مجلیس اونون قتلینه فرمان وئریر» کیمی شعارلارلا داها دا درینلشمه‌یه باشلادی. تبریزدن، اورمییادان، خوی‌دان، اردبیلدن، ماراغادان و س. یئرلردن مینلرله آذربایجانلی گؤلون ساحلینه گله‌رک گؤله رمزی سو تؤکدولر. اما آکسییا ایران حکومتینین گوج ایستروکتورلاری طرفیندن آمانسیزجاسینا داغیدیلدی، آکسییا اشتراکچیلارینین فعاللاری حبس ائدیلدی.
- بس بین‌الخالق سوییه‌ده بو فلاکتین قارشی‌سینین آلینماسی ایستیقامتینده نه کیمی تدبیرلر گؤرولوب؟
- اورمییا گؤلو ۱۹۶۷-جی ایلده یونسکو طرفیندن قوروق اعلان اولونوب. بوندان باشقا، گؤل قورونان طبیعی اراضیلر سیراسینا داخیل ائدیلیب. اما بیلیرسینیز کی، آدینی ایسلام رسپوبلیکاسی قویان ایران رژیمی قاپالی بیر دولت‌دیر و بین‌الخالق قوروملارین قبول ائتدیی قرارلاری قبول ائتمه‌یه بیلیر.
بئله‌لیکله ده اورمییا گؤلو دونیانین گؤزو قارشی‌سین‌دا قوروماقدا داوام ائدیر.
تکجه اورمییا گؤلو ایله علاقدار دئییل، ایکینجی قاراباغ محاربه‌سی زامانی دا، محاربه‌دن سونراکی پروسسلرده ده بیز ایرانین آذربایجانا قارشی مکرلی سیاستینین شاهیدی اولدوق. ۱۱ سنتیابردان ارمنیستاندا ارمنیستان-آمریکا حربی تعلیملری باشلاییب. آمریکا-ایران مناسیبتلرینین نه قدر کسکین اولدوغونو بیلیریک. اما ایندی آمریکانین جنوبی قفقازدا ارمنیستانلا بیرگه حربی تعلیملر کئچیرمه‌سینه سوسماسی ایرانین آذربایجانا و جنوبی آذربایجان‌دا یاشایان تورکلره قارشی اؤز دوشمنلری ایله ده دوستلوق ائتمه‌یه حاضر اولدوغوندان خبر وئریر. هانسی کی، ایران ایسرایلله آذربایجانین دوستلوق علاقه‌لرینه همیشه، یومشاق دئسک، تنقیدی مناسیبت بیلدیریب.
