اولی بورادا

علی اکبر هاشمی رفسنجانی

ایران‌دا ۱۹۸۹-جو ایله قدر اؤلکه‌نین باشیندا پرزیدنت دایانسا دا، ایداره ائد‌ن شخص باش ناظر ایدی. محض همین ایل پرزیدنتین صلاحیتلری آرتیریلدی و باش ناظرلیک لغو ائدیلدی. بئله‌لیکله، یئنی بیر سیستمه کئچید آلیندی.

۳ آوگوست ۱۹۸۹-جو ایلده ایرانین بیرینجی دینی لیدری آیت الله خمینینین ان چوخ گووندییی اینسانلاردان اولان و ایکینجی دینی لیدر آیت الله خامنه اینین یاخین دوستو علی اکبر هاشمی رفسنجانی ایرانین دؤردونجو پرزیدنتی سئچیلدی. او، ۱۹۹۷-جی ایله قدر بو وظیفه‌ده قالدی. هاشمی رفسنجانی مهافیظه کار موللالارین توپلاندیغی روحانیت مباریز توپلولوغونون ان اؤنده گلنلریندن ایدی.

هاشمی رفسنجانی ایلک دؤرد ایللیک‌ده رفورمیستلری ده اؤز حکومتینه داخیل ائد‌رک، اؤزونون بیرلشدیریجی گوج اولدوغونو گؤسترمکله یاناشی، حکومتینین گؤرجیی ایشلره حاق قازاندیرماق مقصدی گودوردو. اما هاشمی رفسنجانی قوردوغو حکومت سیاسی رژیم اوچون چوخ حساس اولان اینفورماسییا و کشفیات ناظرلیگی کیمی ناظرلیکلردن باشقا توکراتلاردان تشکیل اولونموشدو. هاشمی رفسنجانی اقتصادیاتدا لیبرال سیاسته اینانان بیری اولماقلا یاناشی، ایرانین آمریکا ایله دیالوگ قورا بیلجیینه ایناندیغینی قیسیق سسله ده اولسا، دئییردی.

هاشمی رفسنجانی ایران-عراق ساواشینی ایداره ائد‌نلردن بیری اولدوغو اوچون همین واخت گیزلی ده اولسا، آمریکا و غرب اؤلکه‌لری ایله گؤروشلر کئچیریردی. او ایللرده هاشمی رفسنجانی دینی لیدردن سونرا سیاسی رژیمین ایکینجی یوکسک آدامییدی. بو دا اونا ایستدیینی ائده بیلمک اوچون گوج وئریردی. هاشمی رفسنجانی ایران-عراق ساواشیندا ایرانین زدلنمیش و داغیلمیش اینفراستروکتورونو یئنیلمک، اینکیشاف ائتدیرمک شعارییلا ایش باشینا گلدی. بونون اوچون ده او، ایلک دفعه ۵ ایللیک اینکیشاف پلانی حاضرلادی.

هاشمی رفسنجانی اؤلکه تاسیسلرینی یئنیلمک ایشلرینین چوخونو انقلاب کئشیک‌چیلری کورپوسونا وئره‌رک، اونلاری اقتصادی ساحه‌یه داخیل و حاکم ائتدی. او، بو ایشی ایله انقلاب کشیک‌چیلرینین ایران سیاستینده تأثیرینه اقتصادی گوج وئردی و ایران سیاستینه عسگرلرین تأثیرینی آرتیردی.

بو، سونرالار اونون اوچون پروبلمه چئوریلدی. هاشمی رفسنجانی آچیق قاپی اقتصادی سیاستینی تطبیق ائتدی. اونون دؤنمی ایرانین سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی اولاراق دونیایا آچیلماغا باشلادیغی ایللر اولسا دا، بو مسئله‌ده هاشمی رفسنجانی اوغورسوز سایماق اولار. اونون دؤوروند ایران حاکمیتینه مخالیفلردن بعضیلری خاریجده ترورا قوربان گئتدی، داخیلده بعضی مخالیف یازارلار، صنعتچیلر، آیدینلار گیزلیجه اؤلدورولدو. سونرالار بو اؤلوملرین ایران کشفیات ناظیرلیینین الیله و بعضی دین خادیملرینین امریله اولدوغو اورتایا چیخدی.

هاشمی رفسنجانی دؤنه‌مینده آرگنتینادا موسویلرین مرکزینده باش وئرن ترور عملینین ایران طرفیندن پلانلاندیغی ادعا ائدیلدی. بو کیمی ترور اولایلاری هاشمی رفسنجانی حکومتینین دونیا ایله صولحپرور ماسیبت قورماسینین قارشی‌سینی آلدی.

هاشمی رفسنجانی تکنوکرات حکومت قوراراق، اؤلکه تاسیسلرینی یئنی‌لمک ایشینه گیریشدی، اما اونون بو یئنی‌لمه‌لری سونرادان بؤیوک پروبلملره یول آچدی.

هاشمی رفسنجانی دؤنمینده آرتان روشوت و کورروپسییا حاللاری ایراندا مخالیفتین، طلبه‌لرین اعتراضلارینا سبب اولدو. اونون واختیندا اینفیلیاسییا تخمیناً ایکیقات آرتدی و اؤلکه‌ده گؤرولممیش باهالاشما یاشاندی، اؤلکه ۵۰ میلیارد دوللارلیق خاریجی بورجون آلتینا گیردی. یوخسوللار داها دا یوخسوللاشارکن، زنگینلر و دؤولت آداملارینین اوشاقلاری، قوهوم و اقرابالاری داها دا زنگینلشدیلر.

بوتون بونلارا باخمایاراق، هاشمی رفسنجانی دؤنه‌مینی ایراندا «اینکیشاف دؤنمی» آدلاندیرماق اولار. اما بو اینکیشاف پروبلمسیز اؤتوشمدی.

هاشمی رفسنجانی مهافیظه کار یئنیدن قورما کوماندیری کیمی ایرانین سیاسی تاریخینه دوشدو. توپلومون یوخسول کسیملری، خصوصاً طلبه‌لر اونون دؤنه‌مینده اونا و وار-دولت وئردیی کسیملره قارشی گوجلو بیر مخالیفت یاراتدیلار. او، ایراندا بیر طرفدن بؤیوک سیاست‌چی، دیگر طرف‌دن ایسه کورروپسییانین سیموولو کیمی قبول ائدیلیر.

هاشمی رفسنجانی سون ایللرینده داها چوخ رفورمیستلره یاخینلاشاراق، خالق ایچینده یئنیدن اعتبار قازاندی. بو دا اونون رژیمین گؤزونده آرزو اولونماز شخصه چئوریلمه‌سینه زمین یاراتدی.

هاشمی رفسنجانی ۲۰۱۷-جی ایلین ایلک آیین‌دا، ۸۲ یاشیندا حووضدا اوزرکن اوریی دایاندی و وفات ائتدی. اونون اؤلدورولدویونه دایر بعضی ادعالار دا اورتایا آتیلدی.

اونون جنازه‌سی ۲ میلیون اینسانین ایشتیراکی ایله آیت الله خمینینین مقبره‌سینین یانیندا تورپاغا تاپشیریلدی.

آردی وار