در مبارزه سیاسی هم مانند همه مبارزات پیچیده هر کس از روی برنامه ای از پیش ساخته و کم بیش مدون عمل می کند که اصطلاحا به ان نقشه راه می گویند. و در این برنامه نه تنها حملات خود ، بلکه حملات متقابل حریف و وسائل مقابله با این حملات را پیش بینی می کند. این برنامه پیکار ، یک استراتژی را تشکیل می دهد.

عناصر گوناگون ترکیب کننده ان (کنش بر روی رقیب و پاسخ به واکنشهای وی) تاکتیک نامیده می شوند. تاکنون تجزیه و تحلیل استراتژیهای سیاسی جز در زمینه روابط بین المللی و مبارزه های اتحادیه ها کمتر توسعه یافته است. در کشورهای دیگر غالبا مبارزاتی را که در اطراف تصمیمات خاصی درگرفته است مطالعه کرده اند. چند سالی است که کوشش می شود تا روشهای ریاضی را برای تجزیه و تحلیل انها به کار ببرند و در این راه از نظریات بازیهای استراتژی و روشهای فنی حساب عملیاتی استفاده کنند.

این تحقیقات در زمینه های محدود ، جالب و ارزنده اند. در اینجا دیدگاه دیگری هم مطرح است دیدگاه استراتژیهای مجموع مبارزه سیاسی. در این سطح کلی نیز ، فقط چندین گروه طرح را می توان مشخص کرد.

از دیدگاه نگارنده این مطلب حرکت ملی ترکها در ایران و حرکت ملی موجود در جغرافیای اذربایجان از سوء تغذیه تئوریک رنج می برد. و از لحاظ تئوریک به نحو احسن تغذیه نمی شود. و همچنین برای عبور از بحرانها و موانع موجود از جمله بحران دریاچه اورمیه و مساله گروههای تروریستی کردی در غرب اذربایجان. احقاق حقوق زبانی فرهنگی ، جلوگیری از سرعت گیری روند اسمیلاسیون.

مهاجرتهای گسترده از اذربایجان به سوی نواحی مرکزی به دلایل بیکاریهای ایجاد شده ، تبعیضات در توزیع عادلانه ثروت و بودجه ، مالیات گیریهای چند برابری در اذربایجان نسبت به نواحی مرکزی. بذل و بخشش از خاک و مناطق اذربایجان به دیگر استانها با نام تقسیمات استانی ، تاراج منابع و ثروتهای معدنی به صورت خام و ارسال انها به مرکز. که اخیرا تاراج جنگلهای قره داغ نیز به ان اضافه شده است. به نظر اینحانب برنامه ، و استراتژی مدون شفاف و مشخص شده ای برای چگونگی گذر از این بحرانها و مقابله با این سیاستهای استعماری از طرف فعالان و تشکیلاتهای منسوب به حرکت ملی وجود ندارد.

اما تا دلتان بخواهد تخریبات، با هدف حذف رقبای سیاسی، اتهام زنی ، شانتاژ، شعار دهیهای احساسی ، قهرمان سازی، لیدر سازی و تسویه حسابهای شخصی و طیفی وجود دارد، و انگ زنی نیز جولان می دهد!!