مجتبی مینوی در زمرۀ نامداران دوران معاصر ایران قرار دارد. او از جملۀ نویسندگان پرکار سدۀ چهارده شمسی بود که در سال ۱۳۵۵ چهره در نقاب خاک کشید، لیکن فعالیت های قلمی و پژوهشی او کمابیش نامش را در محافل دانشگاهی و روشنفکری زنده نگه داشته است. صاحب نظران از مینوی به عنوان محقّقی ستیهنده، پژوهشگری نستوه، لغت شناسی برجسته و نسخه شناسی کم نظیر یاد کرده و مهارت او را در شناخت شعر عرب و احاطه اش را در لغت عرب ستوده اند. نیز مینوی در حوزۀ تاریخ کتب و مقالاتی چند از خود به یادگار گذارده است.

بخش قاطعی از کسانی که در بارۀ مینوی سخن گفته اند بر سجایای او از قبیل احاطه بر گذشته و حال زبان فارسی، خستگی ناپذیری، گشاده-دستی و سخاوت در بهره مند ساختن دیگران از نتایج تحقیقات و حتّی مقالات منتشر نشدۀ خودش سخن گفته و بر خوش قلبی، فروتنی و دوری او از کینه ورزی انگشت گذارده اند. افزون بر اینها صاحب نظران بر داشتن روش علمی در تحقیقات، حقیقت جویی، داشتن اعتماد به نفس و استقلال رأی در برابر مستشرقان اشارت ها کرده اند. همۀ اینها معنایی جز این ندارد که ضرورتاً ما باید مینوی را شخصیّتی متعالی و واجد صفاتی انسانی دانسته و در برابر سجایای او سر تعظیم فرود بیاوریم.

آنچه آمد یک روی سکّۀ شخصیّت مردی است که نامش قریب یک قرنی در محافل علمی، ادبی و دانشگاهی ما جاری می باشد. این سکّه روی دیگری هم دارد که کمتر در آن باره سخن گفته شده است. شناخت روی دوم سکّۀ شخصیّت مجتبی مینوی برای رسیدن به شناختی تمام و کمال از او ضرورت دارد. در تحلیل این بخش از رفتارها و معتقدات، باید به منش سیاسی و اجتماعی مینوی و مواجهۀ او با زبان ترکی نیز توجّه داشت. در این میان بخصوص مواضع او در باب زبان ترکی و قومیّت ترک و به عبارت بهتر ترکی ستیزی او می تواند برای ما آذربایجانی ها، جمعیّت ترک زبان ایران و در نهایت همۀ ایرانیان حائز اهمیّت باشد. این مقال بر آن است به واکاوی این جنبه از شخصیّت و معتقدات مینوی بپردازد.