بیر نئچه گون اؤنجه شرقی آذربایجان ایالتینین تحصیل ایداره‌سینین رئیسی جعفر پاشایی «ایلنا» خبر آگئنتلیینه بئله بیر آچیقلاما وئردی: «بو ایل یئنی درس ایلین‌ده شرقی آذربایجانین بعضی مکتبلرین‌ده تورک دیلینین تدریسینه باشلانیلاجاق و طلبه‌لره هفته‌ده ایکی ساعت، درس ایلی عرضین‌ده ایسه جمعی ۶۰ ساعت تورک دیلی درسی تدریس اولوناجاق».

آچیقلامادان آشاغی‌داکیلار آیدین اولور:

- تورک دیلینین تدریسی ایله باغلی ایبتیدای مکتبین دؤردونجو و اورتا مکتبین دوققوزونجو صینیفلرین‌ده مکتبلر اوچون خصوصی پروقرام نظرده توتولوب؛

- مکتبلرده تورک دیلینین تدریسی ایله باغلی خصوصی کمیته یارادیلیب. کمیته درسلرین زامانی، معلملری و تدریس طرزی ایله باغلی تحصیل ایداره‌سینین شورا مرکزین‌ده موذاکیره‌لر آپاراجاق؛

- تورک دیلینین تدریسی ایستیقامتین‌ده سیناق درسلرینه باشلانیلاجاق؛

- پروسس تکمیللشدیکدن سونرا لاییحه‌نین ایجراسینا باشلانیلاجاق؛

شوبهه‌سیز کی، تورک دیلینین تدریسی ایله تورک دیلین‌ده تدریس باشقا-باشقا آنلاییشلاردیر. اما بو کیمی مسئله‌لر مرحله‌لی شکیل‌ده حل ائدیلدیی اوچون بو آددی‌می دا گونئی آذربایجان‌دا یاشایان تورکلرین اوزون ایللردیر داوام ائد‌ن مجادیله‌لرینین اوغورو سایماق اولار. اما سوسیال مئدیادا مشاهیده ائتدییم قدر گونئی آذربایجان‌دان اولان همیرلیلریمیز بو قرارین حیاتا کئچیریلمه‌سینه او قدر ده اینانمیرلار.

مثلاً، آمریکادا یاشایان گونئی آذربایجان‌دان اولان تدقیقات‌چی رامین جبارلی بئله دوشونور:

«تدریس ایلی باشلامادیغی اوچون بو ودین او بیری وعدلر کیمی ساده‌جه قورو سؤزدن عبارت اولوب-اولمادیغینی هله‌لیک بیلمیریک. بون‌دان علاوه، میللی حرکاتین دیل حاقلاری ایله باغلی طلبی ساده‌جه آنا دیلینین تدریسی دئییل، آنا دیلین‌ده تدریس‌دیر. یعنی بوتون فنلر آنا دیلیمیزده اولمالیدیر. آذربایجان تورکلرینین یاشادیغی بوتون بؤلگه‌لرده آذربایجان تورکجه‌سی تدریس اولمایانا قدر بو حاق دا طلب اولوناجاق‌دیر».

گؤروندویو کیمی، گونئی آذربایجان تورکلری اساس مقصد کیمی مکتبلرده فنلرین آنا دیلین‌ده تدری‌سینی ایستییرلر.

یئری گلمیشکه‌ن، یئنه رامین جاببارلینین پایلاشیمین‌دان اؤیره‌نیریک کی، ایران مدنیت و ایسلامی ایرشاد ناظرلیگی ۲۰۱۶-جی ایلده اوستانلاردا فارس دیلین‌ده دانیشیقلا باغلی سورغو آپاریب. نتیجه‌لر بو شکیل‌ده‌دیر: شرقی آذربایجان ۲%، اردبیل ۲.۵%، قربی آذربایجان ۱.۵%، زنجان ۱۴.۵%، قزوین ۵۸%، همه‌دان ۴۱.۳%.

بو فاکتین اؤزو ده گؤستریر کی، ۳۰ ایلدیر کی تورک دیلینه قارشی اولان قاداغالار اوراداکی آذربایجان‌لیلارین اؤز آنا دیللرین‌ده دانیشماسینین قارشی‌سینی آلماییب، عکسینه بو یؤن‌ده موجادیله گونبگون آرتیر.

اوچ ایل اول تبریز و اردبیل‌ده اولارکه‌ن بو فاکتلا بیلاواسیته قارشیلاشدیم. اگر بو شهرلرده کوچه‌ده ایران بایراغی و دینی لیدئرلرین شکیللری آسیلماسای‌دی، بورانین رس‌می ایران اولدوغونو دئمک مومکون‌سوز ایدی.

شوبهه‌سیز کی، آنا دیلین‌ده تحصیل اینسان حقوقلارینا داخیل اولسا دا، دؤولتلرین سیاسی پولیتیکاسی ایله بیلاواسیته باغلی‌دیر. تورکییه دؤولتی ده داخیلین‌ده‌کی بو پروبلئمله باغلی زامان-زامان موختلیف آددیملار آتیر. اینسانلیغین تمل حقوقلارینین تعمینی ۲۱-جی عصر دؤولتلرین‌ده حیاتا کئچیریلمه‌سی واجیب مسئله‌دیر.