آنا صحیفه یازارلار |
شهرستان عجبشیر به لطف پادگانی که دارد نامی شناخته شده است. ولی کمتر کسی میداند که این نام سابقه و سندیت تاریخی ندارد و نامی باسمهای است.
نام منطقهای که امروزه عجبشیر نامیده میشود، محال قالاچای (با املای رسمی قلعهچای) بوده که به مرکزیت دهستان دیزه (با املای رسمی دیزج) و تابع شهر مراغه ، تاریخ پر فراز و نشیب خود را سپری کرده و هرگز عجبشیر نامیده نشده است. لغت قالاچای مانند لغات موغان، قرهداغ و سولدوز نامی برای کلیت منطقه یا همان محال بوده و لغت دیزه مانند لغات اهر، گرمی و نقده تنها برای بخشی از آن منطقه بکار رفته است، بطوری که روستاهای شاوان و خضرلو هم زیرمجموعه دیزه و هم قالاچای بودهاند ولی روستاهایی مانند چاوانقالا و یئنگیجه جز دیزه محسوب نمیشوند و جزء محال قالاچای هستند. تاریخ نگاران بیشتر از دیزه که نام بخش مرکزی این محال بوده است برای اشاره به این منطقه استفاده کردهاند. تا اینکه وزارت کشور دوره رضاشاه یک شبه لغت عجبشیر را جایگزین نام تاریخی این منطقه کرد و دهستان دیزج نیز در آبان ۱۳۲۶ به بخش عجبشیر ارتقا یافته و در سال ۱۳۸۰ نیز با منفک شده از مراغه به شهرستان عجبشیر تبدیل شد که همه محال قالاچای را دربرمیگرفت.
قفنامهای که به رشیدالدین فضلاله همدانی منسوب است مرکزیت این منطقه را دیزجرود نامیده و از املاک بلده مراغه میداند. اوژن اوبن؛ سفیر فرانسه در کتاب ایران امروز (۱۹۰۶-۱۹۰۷) این منطقه را آبادیهای کنار دیزج و حوضه رود دیزج معرفی میکند. ژاک دومورگان در کتاب جغرافیای شمال ایران نیز این منطقه را جز مراغه توصیف میکند. هنری راولینسون، افسر ارتش انگلیس که به سال ۱۲۴۵ قمری به این منطقه سفر کرده از روستاهای دیزه و شاوان نام میبرد و جرج ناتانیل کرزن در سال ۱۸۸۹ مشاهدات خود از این منطقه را به روزنامه تایمز ارسال کرده است.
لغت عجبشیر در نوشتههای هیچ یک از نویسندگان فوق ذکر نشده است و با وجود همه اینها وزارت کشور نامی را برای این منطقه تحمیل کرده و قلم بدستان توجیهگر آنها نیز برای اثبات وجه تسمیه این منطقه داستان سرایی میکنند که شخصی شب را در این منطقه اتراق میکند. چوپانی یک کاسه شیر به او میدهد و او بعد از خوردن شیر میگوید:عجب شیری. و نام این منطقه
عجبشیر میشود.
آیا آنهایی که این چنین نامهای تاریخی اماکن ما را به بازی گرفتهاند مشروعیت بحث در باره برخی نامهای تاریخی مورد مناقشه بین ایران و کشورهای همسایه را دارند؟
تاریخ
2019.02.21 / 17:53
|
مولف
ابراهیم رشیدی
|