توپلوملارین گلیشیم سوره جینده کی ان اؤنملی سورونلاردان بیریسی هر زامان آیدینلیق مسئله سی اولموشدور. آیدینلیق ویا آیدینلانمانین تاریخی، اینسانلیق تاریخی ایله قیاسلادیغیمیز زامان چوخ اوزون دئییل. آما توپلوملارین آیدنیلانما سوره جلری و شکیللری فرقلی اولموشدور. نه یازیق دوغو توپلوملاری و ایسلام عالمی ایچریسینده کی اینسانی توپلولوقلار آیدینلانمانین ان سون حالقاسینی اولوشدورماقدادیرلار.

آزربایجان توپلومو دا جغرافی و تاریخی قدر اولاراق دوغو و ایسلام عالمی توپلوملاری ایچینده یئر آلماقدادیر. بونون اوچون آیدینلانما سوره جینده بیر آز فرقلی اولسا دا یاشادیغی جغرافیانین قدرینی پایلاشمیشدیر. یاخین تاریخیمیزده آیدینلانمایا کئچیش سوره جینده جیددی آیدینلاریمیز اولماسینا باخمایاراق جیددی قوپوقلوقلار یاشانمیشدیر. بو قوپوقلوقلار سونوجوندا توپلوم آیدینلیق مسئله سینی تام اولاراق قاورامامیش و سیاسی حاکمیتلرین اویونلارینین اسیری اولموشدور.

آیدینلانما مسئله سی دوشونمکدن کئچر. دوشونمک سورغولاماق دئمکدییر. یوزایللر اؤنجه آدینلانمانین ایلک دوشونورلریندن اولان دئکارت بوشونا دوشونورم ائله سه وارام دئمه میشدیر. بیر اینسان و بیر توپلوم دوشوندوگو قدر وار اولار. دوشونن توپلوم اؤز کئچمیشینی سورغولار و گونوموزده داها رفاه دا یاشاماق اوچون یوللار آختارار.

آیدینلانما آزربایجان توپلومو و اونا اؤنجولوک ائدن آزربایجان میللی حرکتی نین ان اؤنملی میئله لریندن بیریسی اولمالیدیر. یوخسا یاشاسین آزربایجان دئمک ایله آزربایجان یاشاماز. آزربایجانین یاشاماسی اوچون ااؤنجه آیدینلانماسی و اؤزونو تعریف ائتمه سی گره کیر.