هوسرل ادبی فنومنولوژیاسینا اساسا، بوتون مضمونلار اوخوجونون ذهنینده و اونون اؤزونه عایيد دوشونجه طرزینده جانلانیر.
بئله کی انسان شعورو، بوتون دویوملارین(ادراک) و مضمونلارین قایناق یئری‌دیر. بو دویوملارین و ایچرمه‌لرین ( دلالت‌لرین) نشانه‌سی، سؤزجوک‌لردیلر. سؤزجوک‌لر ایسه سس‌دن و رسیم‌دن عبارت اولان گؤسترگه‌لردیلر.سئزگی‌سل گؤرونوم ( شهودی باخیش)، هوسرلین فنومنونولوژیک باخیش‌لاری‌نین اساسینی تشکیل ائدیر. سئزگی‌سل گؤرونوم ایسه، حیس‌لردن و اونلارین اوخوجویا دینله‌ییجی طرفیندن قاورانماسینا دلالت ائدیر.
حیس‌لردن دانیشان زامان، طبیعی کی، ائشیتمه و دویما حیسیمیزی بو یازی‌دا نظرده آلیرام. بئله‌لیکله، موسیقی و ادبیاتیمیزین شفاهی سیماسی، گؤز اؤنوموزده جانلانیر. بو یازی‌دا، خانیم کبری میرحسینی جنابلاریندان دینله‌دیییم فضولی دوهاسیندان آخیب-گلن لئیلی مجنون‌دان اولان "لئیلی‌نین مناجاتی" بؤلومونون دیکلمه‌سینی دوشونوره‌م.
هر بیر اینجه‌صنعت اثری‌نین آنوتومیک بیرقورولوشو وار. بورادا، پست مدرنیزمین قاریشیق قورولوشو نظرده توتولمور . طبیعی کی، مدرن بیر دئورین ایلزاماتیندان اولان آناتومیک بیر قورولوش نظرده توتولور. دئمه‌لی سئزگی‌سل گؤرونومه (شهودی باخیشا) اساسلانان بو قورولوش، اثرین ذاتیندا یاتان مضمونو هر بیر اوخوجونون اؤزونه مخصوص بیر باخیشلا آشیلاماق زوروندادیر.
هانسی‌سا یارادیجی‌لیقلا مشغول اولان اینجه‌صنعت آداملار‌‌ی‌نین اثرین ایضاحی اوچون یارادیجی‌نین چالیشماسی بو آچی‌دان یئرسیز و یوروم‌سوز بیر ایش‌دیر. ذاتا اثرین ایضاحی، اوسته قئید اولونان آناتومیک قورولوشو پوزماقدیر. و بلکه باشقا هابئله یئنی بیر قورولوش یاراتماق چاباسی‌دیر. دئمه‌لی، من بو ادعا ایله بو یازی‌دا اولان آماجیمین ائحمالجاسینا ضیددینه حرکت ائتمیش اولموشام. آنجاق بونو دئمک لازیم‌دیر کی، منیم بو یازیم، هئچ بیر اثرین ایضاح آماجی ایله یازیلمیر؛ بلکه اثره عایيد اولان باخیش کونجومو جیزماق ایسته‌ییره‌م . بو بیرباخیش طرزی‌دیر.
صمیمی اعتراف ائتمک لازیم‌دیر کی، بوتون بو چابالار اثرین یارانماسیندا هئچ بیر رول اوینامیر، بلکه اثردن سونرا اونون وارلیغینا سیرینیر. دئمه‌لی اثرین اونون مخاطبی ایله یا دا ایزله ییجی‌سی ایله ایلگی‌سی گره‌ک‌سیز بیر ایلگی‌دیر. حتی بو ایلگی، دویغوسال آلغی (حیسی ایدراک) دا اولورسا اولسون. هر بیر اوخوجو، اؤزونه عایید بیر آلغی ( درک) فنومنی‌دیر. اودور کی اثرلريميز آشاغیلاما و اوجالتما یؤنلو اولور . بو ايلگی چاغداشیندان بیر نئچه آددیم اوجادا اولماغا چالیشان اثرین زده‌‌لنمه‌سینه سبب اولا بیلر.
قایداق آناتومیک قورولوشا.
سون زامانلار خانیم کبری ميرحسيني‌دن ائشیتدیییم دیکلمه اساسیندا دوشوندویوم بو بحث، منی ایلک اؤنجه فضولی طرزی‌نین نه کیمی بیرفسونکار اولدوغونا سوروکله‌دی. اودور کی، بیر ایکی شعرینی گؤز اؤنونه آلارکن، فضولی شعرینده اولان آناتومیک قورولوش منی اووسونلادی.
اگر جان آلماق ایسترسن تنیم‌دن تیغینی کسمه
کی پژمرده نهاله وئرمه‌یینجه سو، ثمر وئرمز...
و یا گؤردوكي خاك ره اولدوم اته‌یین توتماق ایچون دوشوره‌ر دوشمه‌یه قویماز یئره عمداً اته‌یین...
سیزجه بوبیتین قورولوشوندان هانسی سا بیر حرفی یا دا کلمه‌نی آلاریق‌‌سا، اوزامان شعر وجوددان دوشمزمی؟ یادا هانسی کلمه‌نی باشقا بیر کلمه ایله (مضمونجا ائشانلی – مترادف- اولما شرطی ایله) عوض ائله‌ریک‌‌سه، او زامان بو بیت‌دن آلدیغیمیز لذتی بیر داها آلا بیله‌جه‌ییک می؟
من بو قورولوشون آدینی آناتومیک قورولوش قویورام. دئمک شعرین قورولوشو اونون هئیکلی و وجودو ایله بیر باشا ایلگی ده‌دیر. بیر کلمه‌نی یا حرفی بو بیت‌لردن آزالدارایق‌سا بو هئیکلین داغیلماسینا زمین یاراتمیش اولوروق. بو اوزدن‌دیر کی، خانیم میرحسینی‌نین فضولی‌نین شاه اثری اولان لئیلی ومجنونون بیر پارچا دیکلمه‌سینده هئچ و هئچ بیر ذره‌جه زده‌لنمه‌ین قورولوش تام اولاراق قورونوب.
سسین موختلیف یئرلرینده، شعرین دقیق حیسی‌نین یارانماسی و یاشانماسی، بیر کیچیک‌جه‌سینه عوض اولارسا او زامان دیکلمه‌نین و هابئله شعرین قورولوشونون پوزولماسینا شاهید اولاجاییق.
دئدیک کی، هوسرله گؤره، بیزیم ادراکیمیز مضمونو قاوراما دا اساس رول اویناییر. دئمه‌لی بو دیکلمه نی دینله‌دییمیز زامان ائشیتمه حیسی‌میزله بیزه کؤچورولن و یا بیزده یارانان مضمون نه اندازه‌ده دقیق و لذتلی اولماسینا سبب اولا بیلر. دئمه‌لی بیزیم ذهنیمیزده آلینان مضمون اثرین نه اندازه‌ده گؤزه ل وائستئتیک بیر افاده ده یارانماسینا گتیریب چیخاریر.
من ایسترم بلانی چون ایستر بلا منی...
فضولی‌دن تبریزه... سس و سؤز اوچاغی:
فضولی طرزی ایله روایت اولونان لئیلی مجنون شرقین سامباللی لیریکاسی اولاراق، باتی‌نین رومئو ژولیت اثری ایله بیر چوخ یئرده قارشی-قارشی‌یا دورور. شرق اسلوبوندا شرق عنعنه لری اساسدا یازیلان بو اثری خانیم میرحسینی شرق اسلوبونا عایید بیر بوغازلا و بیر سس‌له ایفا ائتمه‌میشدیر. حتی داهی اوزئیر حاجی بی‌لی بو اثری، شرقین ایلک اُپراسی کیمی صحنه لشدیردییی زامان، ایتالیان تورلو اُپرادا شرق اسلوبونا و هم ده شرق عنعنه‌لریندن آخارلانان موسیقی و موغام دستگاهلاریندان لاییقینجه یارارلانمیش دیر.( باخمایاراق کی بو اثرده اوزئیر بی باتی عنعنه‌لرینه عایید اولان کلاسیک اُپرا موسیقی‌سیندن ده واز کئچمه‌میشدیر. ( باخین خانیم میرحسینی‌نین بو دیکلمه‌ده ایشلتدییی موسیقی‌نین نؤوعو و دستگاهینا- سه تار دستگاه نوا- سهو ائتمیره‌م سه اگر). بونو دا بوردا قئید ائتمه لیییم کی ، واختیلا بیرینجی دفعه لئیلی و مجنون کینو صحنه‌سینده جانلانان زامان هیندین راگا موسیقی‌سی بو اثرین کینو روایتنینده ایشه آلینمیشدیر.
من قطیعاً خانیم میرحسینی‌نین بو ایشینی، داهی اوزئییر حاجی بی‌لی ایله مقایسه مقامیندا دئییلم؛ ساده‌جه بیر نمونه اولاراق و فاکت‌لاشدیرمیش اولوم دئیه اؤرنک گتیرمیش اولدوم.
قایداق فضولی‌یه:
لئیلی‌نین مناجاتی:
چوخ آغلادی ائتدی ناله و زار
درد دل زارین ائتدی تکرار
گؤردو مددینه صبح یئتمز
شب درد دلینه چاره ائتمز...
امینم کی، روایت تیپلی بو شعرین نه اندازه‌ده ساده اولدوغونا، سیز ده منیم‌له راضی سینیز. بوتون ساده‌لیی ایله بو بیت‌لرین ائستئتیک گؤرونتوسو ده وار. گئجه و صبحون مضمونو ایله اویناق مصراع‌لار یارادان فضولی، ابهاملی بیر آلان یاراتماق‌دان چکینمیر. بو ابهامی یازی تیپیندن سس تیپینه چیخاران خانیم میرحسینی، سسی‌نین اورتادان بیر آز آشاغی رنگیندن باشلایاراق ابهاملی فضانی بیزه اوتورور. راز کلمه سینده اولان بوتون سحیرلی دورومو بو سس و بو ایفا بیزه اوتورمک ده اوغورلو بیر ایشه ال وورور.
راز دل زارین ائتدی آغاز
که‌ای واقف حال و عارف راز
یوخدور غم و دردیمه نهایت
غم دن کیمه ائیله ییم شکایت؟
غم بی حد و من بسی ضعیف‌ام
من بؤیله غمه هاچان حریف‌ام؟
یا وئر منه محنتینده طاقت
یا طاقتیم اولدوغونجا محنت...
فارس دیلی‌نین داهی شاعیری خیامی دوشونوره‌م بو آن. اونون شوریده‌لییی اونون شککی و شکایتی. اعتراض ائتدییی حالدا ایناندیغینا تاپینمیش اولان بیر شاعیر. اؤلوم دوشونجه‌لی و سووال بویلو بیر دیل‌دیر خیام. بو اوزدن اوسته قئید اولان ایکی سون بییتی فضولی‌یه مخصوص اولان یوموشاق‌لیقلا اعتراض کیمی قاوراییرام.
خانیم میرحسینی بو بیت لری محکم و گوجلو بیر رینگ‌له ایفاده ائده بیلردی، نیه کی اعتراض و شکایت وارسا دئمه لی سسین یوخاری تونوندا ایفا اولونمالی‌دیر. آنجاق بیزیم روایتیمیزده اولان اعتراض‌لا برابر، تسلیم لیک ده وار. خانیم دیکلماتور، اعتراضی قورویاراق سسینده تسلیم و رضا علامتینی ایتیرمیر. دئمه لی بو سس هم شعرین و هم ده دینله‌یینجی‌نین حیس‌لرینده و قاورادیغی دویوملارا خیانت ائتمیر. وزن دیکلمه ده پوزولمور و روایت هنوز اؤز ساده‌لیی‌نی قورویور.
شعر و دیکلمه تام اولاراق بو طرزله دوام ائدیر تا کی:
روحوم کی بدن‌ده‌دیر سنین‌دیر
هر نئچه کی من‌ده‌دیر سنین دیر
گنجینه‌ی حوسنومه امینم
سنسن سببیم کی نازنینم...
خانیم میرحسینی منجه دقیق اولاراق بو بیت‌لرده هئچ ده لیریکا دالیجا دئییل‌میش، فضولی دوهاسیندان اوزاق اولمایان بو بیت بیر اتفاق‌دیر. اؤلوم و رجعت مسئله‌سی وار آرادا. لئیلی و مجنون افسانه سی ایله تقریبا بیر زامان دا اولان امروالقیس آدلی شاعیرین بیربیتی وار:
قفا نبك من ذِكرى حبيب ومنزل
بسِقطِ اللِّوى بينَ الدَّخول فحَوْملِ
دوستلار! قویون بوردا بیر آز دینجه‌لیم و سونرا آغلاییم. سئوگیلیمین خاطیره‌سینه. اونون آیاق ایزلرینه... بوردا. بو قوم‌لی ساحیل‌لرده...
بو بیت ده لیریکانین بوتون وارلیغی ایله برابر غم و هم ده اؤلوم نیسیگیلی وار. او نیسگیل کی دؤنوش آرزوسو ایله برابر یارانیر.
