۱۹۱۸-جی ایلین ۱۵ سنتیابرین‌دا باکی ایشغال‌دان آزاد اولوندوق‌دان سونرا حکومت موهوم بیر قرار وئریر: تورک شهدا توربه‌سی حاضرلاناجاق!

مقصد باکی اوغرون‌دا دؤیوشلرده شهید اولان آذربایجان و عثمانلی عسگرلرینین خاطره‌لرینین ابدیلشدیریلمه‌سی ایدی. چونکی رسولزادنین خویسکییه یازدیغی تلگرام‌دا بیلدیردیی کیمی باکی آزاد اولونماسا ایدی، آذربایجانا «الویدا» دئییله‌جکدی. توربه‌نین تملاتما مراسی‌می کئچیریل‌سه ده، تأسف کی، آپرئل ایشغالی تاریخیمیزین ان شرف‌لی حادثه‌سینین ابدیلشدیریلمه‌سینین قارشی‌سینی آلدی. خوشبخت‌لیک‌دن همین توربه‌نین ائسکیزی بو گونوموزدک چاتیب و همین شکیل‌ده اولماسا دا، حاضردا داغوستو پارک‌دا تورک عسگرلرینین خاطره‌سینه باشقا فورمادا عابده قویولوب.

شوبهه‌سیز کی، جومهوریت یاشاسا ایدی، باکی ایله یاناشی شوشادا دا بیر عابده قویاجاق‌دی: ارمنی فیتنه‌سینی آرادان قال‌دیران خوسروو بی سلطانووا و اونون قهرمان عسگرلرینین شجاعتینه گؤره...

خسروو بی نه ائتمیش‌دی؟

۱۹۱۹-جو ایلین یانوارین‌دا متفیقلرین باکی‌دا اولان کومان‌دانی گنرال V.Tomson قاراباغین داغلیق حیصه‌سینی و زنگزور قزاسینی آذربایجانین ایدارچیلیین‌ده اولماسینی تصدیقلمیش، خسروو بی سولطانوو گنرال-قوبئرناتور تعیین ائدیلمیش‌دی. بو تعیناتی رسمی دؤولت قزئتی اولان «آذربایجان»این رئداکتورو اوزئییر بی حاجیبی‌لی سئوینجله قارشیلامیش و آچیق شکیل‌ده یازمیشدی: «خسروو بی قاراباغ اوچون ان مناسیب بیر رئیس‌دیر. قاراباغ حیاتینا تمامیله آشینا اولان بو ذات ساغلام بیر ووجودا مالیک اولان کیمی ساغلام و سالامات پولیتیکا یئری‌دن و تهت ایداره‌سینه تاپشیریلمیش اولان یئرین عمومی منافعیینی خصوصی صورت‌ده نظرده توتان بیر ذات‌دیر».

اوزئییر بی اونو دا یازیر کی، ارمنیلر خسروو بیی «ارمنی سئومز» کیمی قبول ائدیرلر، حقیقت‌ده ایسه او، میللت فرقی قویمادان عوموم قاراباغ اهلینین آساییش و استراحتی اوچون چالیشان عدالت‌لی بیر حاکم‌دیر.

ارمنیلرین خسروو بیی سئومه‌مه‌لرینین سببی بل‌لی ایدی. او، بؤلگه‌نی یاخشی تانیییردی، آندرونیکین باشلاتدیغی عصیان‌چی حرکاتین نئجه آرادان قالدیریلاجاغینی بیلیردی. ائل‌جه ده آذربایجانین ایلک حربی ناظری اولماقلا دا یوکسک حربی قابیلیته مالیک‌دی. نئجه کی بئله ده اولدو. ۱۹۱۹-جو ایلده پاریس‌ده آذربایجانین تانینماسی اوغرون‌دا مباریزه آپاران علیمردان بی توپچوباشییا ناظیرلر شوراسینین صدری آدین‌دان گؤندریله‌ن تلگرام‌دا آچیق شکیل‌ده یازیلدی: «قاراباغ مسئله‌سی آدلاندیریلان مسئله قطعی شکیل‌ده حل ائدیلی... ۷-جی ائرمه‌نی قورولتایین‌دا قاراباغ ائرمه‌نیلرینین نماینده‌لری Аزربایجان حکومتینین حاکمیتینی تانیماق باره‌ده گئنئرال-قوبئرناتور خوسروو بی سولتانوولا سازیش باغلادیلار».

بو حادثه‌نین شرفینه رسول‌زاده رس‌می قزئت‌ده بئله یازدی: «قاراباغ، وطنیمیزین او گؤزل بوجاغی حیاتی-ایقتیسادییه‌میزی پارچالایان، سولاریمیزین باشینی توتاراق بیزی فلج بیر حاله قویماق ایسته‌یه‌ن اینادلی قونشولاریمیزین ایسرارین‌دان قورتاردی. فزله قانلارا محل وئرمه‌دن ائرمه‌نی اهالی‌سی مثلاًین سولهه‌ن حلینی ایلتیزام ائد‌رک آذربایجان حاکمیتینی قبول ائتدیلر».

حکومت باش‌چی‌سی نصیب بی یوسیفبی‌لی ده پارلامنت عضولرینه حساباتین‌دا «آذربایجانین آرتیق باکی آدلی پروبلمی اولمادیغی کیمی عینیله قاراباغ آدلی پروبلمی ده یوخ‌دور» دئیه بیلدیردی.

بئله‌لیکله، خسروو بیین سایه‌سین‌ده آذربایجان جمهوریتی قاراباغ‌داکی حاکمیتینی تصدیقله‌دی.

جمهوریتین عؤمرو قیسا اولدو، اما بو گون حقوقی واری‌سی اولدوغو ایندیکی دؤولتیمیز آذربایجانین سوورن‌لیگی اوغرون‌دا قهر‌مان‌لیق گؤستره‌ن حرب‌چیلرین خاطره‌سینی مطلق ابدیلش‌دیرملی‌دیر. قاراباغ‌داکی ارمنیلری سلاحی یئره قویماغا، آذربایجان حکومتینی تانیماغا مجبور ائد‌ن خسروو بیین آدی بیر یوکسک‌لییه، بیر قایایا نیه وئریلمه‌سین کی؟

قاراباغین آزادلیغینین رمزی اولان سولطانووون آدی، خاطره‌سی دؤیوش بؤلگه‌لرین‌ده نیه ابدیلشدیریلمه‌سین کی؟ آخی وطن همین شخصیتلره، همین قهرمانلارا گؤره وطن اولوب.

بو گون ده قاراباغین آزاد اولونماسی، سرحدلریمیزین قورونماسی اوغرون‌دا شهید اولان گنراللاریمیز وار. میللی قهرمان آدی وئریلمه‌سینی آرزولادیغیمیز شهید گنرال پولاد هشیمووا خالقین محتشم سئوگی‌سینین سیمووللاشدیریلماسی گرکمزمی؟

سوسیال شبکه‌ده اؤنم‌لی بیر تکلیف ایر‌لی سورول‌دو. باکی‌دا حربی هوسپیتالین قارشی‌سین‌دا آچیلاجاق مئترو ایستان‌سییاسینا «گنرال هشیموو» آدی وئریلسین. یئرین‌ده اولان تکلیف‌دیر. اؤلکه‌ده شاعر و یازی‌چیلارین آدلارینین ابدیلشدیریلمه‌سینی معین قدر آزالتماق لازیم‌دیر. محاربه شرایطین‌ده اولدوغوموز اوچون ایستر ۱۰۰ ایل اؤنجکی حرب‌چیلرین، ایسترسه ده قاراباغ ساواشین‌دان بو یانا شهید اولانلارین خاطره‌لرینی داها چوخ یاشاتمالیییق. چونکی گؤردوک کی، خالقیمیز شهید گنرالیمیز اوچون اون مینلره چئوریلیب شهیدلر خیابانینا یوروش ائده بیلیر.

پولاد هشیمووون آدینین یئنی مترو ایستانسییاسینا وئریلمه‌سی، همین ایستانسییادا اونون کیم‌لیگی ایله باغلی لؤحه‌نین ۳ دیل‌ده قویولماسی واجیب‌دیر. وطنداشلار، توریستلر، قوناقلار موته‌مادی بو خاطره لؤحه‌سینین قارشی‌سین‌دان کئچرکه‌ن شهید گنرالیمیزی یاد ائد‌جکلر.

قاراباغ بیرینجی رسپوبلیکامیزین دا، ایندیکی رئسپوبلیکامیزین دا ان حساس یئری‌دیر. آذربایجان جمهوریتی پارلامنتین‌ده ان گرگین مذاکیره‌لر محض بو مؤوضوع اطرافین‌دا اولوب. ایندی ده بئله‌دیر. بو باخیم‌دان سولطانوولارین، هشیموولارین خاطره‌سی دؤولت طرفین‌دن لاییقینجه یاد ائدیلمه‌لی‌دیر.

خسروو پاشا قایاسی، هشیموو ایستان‌سییاسی بو یول‌دا آتیلاجاق گؤزل آددیملارین باشلانغیجی اولا بیلر.