اولو بابالاریمیزدان یادیگار قالان آنا دیلیمیز مدنیت عابیدسی اولماقلا یاناشی، دؤولتچیلییمیزین ده میثیل‌سیز زنگینلیینی داشیماق‌دادیر. او تایلی بو تایلی سویداشلاریمیزین دیلی بیر اولسا دا تا قدیم‌دن موختلیف لهجه‌لر مؤوجود اولوب.

Kult.az گونئی آذربایجانلیلارین دیل لهجه‌لری حاقین‌دا یازی تقدیم ائدیر:

گونئی‌ده‌کی سویداشلاریمیز اساساً ۹ اراضی لهجه‌نی قورویوب یاشاتماق‌دادیر. بونلار آشاغی‌داکیلاردیر:

۱- تبریز لهجه‌سی
۲- قاراداغ لهجه‌سی
۳- یامچی لهجه‌سی
۴- اویغور لهجه‌سی
۵- ماراغا لهجه‌سی
۶- اردبیل لهجه‌سی
۷- زنجان لهجه‌لری
۸- همدان لهجه‌سی
۹- خلج لهجه‌سی

۱ – تبریز لهجه‌سی

شیمالی آذربایجانین شکی لهجه‌سینه یاخین اولان بو آغیز، تبریز و اونون اطرافین‌دا اولان ایری-خیردا شهر و قصبه‌لرده دانیشیلان دیلدیر. بو لهجه تبریزین جنوبون‌دا یئرلشه‌ن اوسکو، خوسرووشهر، آذرشهر و اونلارین تابعلیین‌ده اولان کندلرده ایشلندیی کیمی، سهندین شیمال اتکلرین‌ده یئرلشن کندلرین، مهرانرود چایینین غربین‌ده‌کی منطقه‌ده اولان باسمینج و اطرافی ایله، هربی، بره، لیقوان، ایسپاراخان، خلتدوکان کیمی یئرلر آز فرقله بو لهجه‌ده دانیشیرلار. بو لهجه ان اسگی تورک دیلینین اؤزللیکلرینی داشیماقلا برابر، بو گونکو دیل قایدالارینا چوخ دا اویمایان، خصوصیله تبریزده اینجه و قابا سس‌سیزلرینین اویوشمازلیغینی گؤرمک مومکون‌دور.

یوخاری‌دا آدی چکیله‌ن کندلردن هربی-بره-لیقوان کیمیلرینین آدلاری و گئییملری، اونلارین باره‌سین‌ده دئییله‌ن حکایه‌لر و همچینین تورپاقلارینین اوتلو، علفلی و سویونون بول اولدوغو، اونلارین چوخ قدیم‌دن اورالاردا یاشادیقلارینی گؤستریر. او بؤلگه‌ده‌کی کندلرین بؤیوک اکثریتین‌ده آز زامان بوندان اؤنجه‌یه قدر قویون دریسیندن گئییم و پاپاق حاضیرلانیب ایستیفاده ائدیلیردیکی بعضی یاشلیلارین‌دا بو گون‌ده ائل‌دیر. بعضی کندلر حاقین‌دا یاییلان بیر حکایه‌یه اساساً کربلا ساواشی زامانی اونلار وارمیشلار، آنجاق محاربه‌یه قوشولماماق اوچون اؤکوزه مینیب یولا دوشوبلر. ایسپاراخانین بیر هون کندی اولدوغونو او آدین هون سرداری آدین‌دان گلمسیله باغلاماق اولار. هر حال‌دا، هله «ر» سسینین دیلیمیزه کئچمدیی دؤنه‌مه عایید بو لهجه‌ده قارداشا – قیدش، رحیمه – یهیم، گلیرمه – گلییه‌م دئییلدیی کیمی تبریزلیلرین گلسکئ – گلسوخ ایشلتمه‌سینه باخمایاراق آدی چکیله‌ن کندلرین بعضیلرین‌ده (هئربی-بره) اونون گلسوخ شکیلین‌ده ایشلندیی گؤرونمک‌ده‌دیر. بو لهجه‌ده سؤزلر اوزادیلیر، آنجاق تهککوم قابالیغی داوام ائدیر. سس اویوشومو، خصوصیله اینجه سس‌سیزلردن سونراکی یاپیشدیرمالار و اکلر سس قایداسینی پوزار، گله‌جه‌یه‌م یئرینه گلجاغام ایشلنر. بؤیوک فعل گوجونه صاحب اولان تورکجه اونون عمومی قایدالارینین پوزولماسینا ایجازه وئرممیشسه ده، اوخوموش کوتله‌نین دیلینه کئچمیش خاریجی سؤزلر آز دئییل، آنجاق تبریزلیلرین آنادیلین‌ده یئنی سؤزلر کشف ائتمه‌ده‌کی بؤیوک قابیلیتینی نظره آلساق بو بؤلگه‌نین سؤز داغارجیغینین چوخ دولو اولدوغونون سببینی اؤیره‌نمک اولار. تبریز لهجه‌سینین باشقا بیر اؤزللیگی ده ایندیکی زامانین اوچونجو شخصین‌ده‌کی فعللرین سونونا اونون سون سس‌لی‌سینه تابع اولاراق «i»، ı»، «او»، «او» آرتیریلماسی‌دیر (گلیری – قالخیری)

تبریز شهرین‌ده اؤز ایچین‌ده یاخین کئچمیشه قدر اوچ آیری دانیشیق فورماسی مومکون ایدی:

– شیمال غرب محله‌لرین‌ده یعنی شامقازان، حکماباد، مونجیم، قاراغاج

– دوه‌چی، امرقیز، لیلاوا، خطیب

– ششگیلان، باغمئشه، خیابان، مارالان و مرکزی بؤلگه‌لر

آنجاق سون زامانلاردا کندلردن اولان کؤچون موختلیف جهتلردن مثبت تأثیر گؤستردیینه گؤره آغیزلار بیر بیرینه یاخینلاشدیغی کیمی عمومیلشمیش اولماسی دا گؤرونمک‌ده‌دیر.