آنام منه دئینده کی، قادینلار داها گوجلودور – اینانمامیشدیم.

آنام دئییردی کی، قادین کیشی‌دن سونرا یارادیلیبسا، منطیقله داها موکممل اولمالیدیر و ائلدیرسه، او زامان بئله دئمک اولار: کیشی قادینین یارانماسی اوچون بیر مرحله دی.

***

آرادیرمالار گؤستریر کی، قادینلار بحران دؤورونده کیشیلردن داها چوخ یاشایا بیلرلر.

بحراندا، کوتلوی ائپیدئمییا زامانی قادینلارین ساغ و ساغلام قالماق احتیمالی داها چوخدور. جنوبی دانیمارکا اونیورسیتتی تدقیقاتدا «یوخون چوخ واختی» قئیده آلینان کیشی و قادینلارین اؤلوم نیسبتینی موقاییسه ائدیب. مثلاً، ایرلندییادا ۱۸۴۵-۴۹-جو ایللر آراسیندا یاشانان کارتوف قیتلیغی اسناسیندا، ایکی جینسیت گروپو اوچون ده ان یوخاری یاش حدی ۳۸ ایدی. بحران درینلشدیکجه یاش سنزی ده دوشوردو و بیر مدت سونرا کیشیلرده ان یوخاری یاش حدی ۱۸،۱۷-یه، قادینلاردا ایسه ۲۲،۴-ا دوشدو.

۱۷۷۲-۱۷۷۳ و ۱۹۳۳-جو ایللرده اوکراینادا میلیونلارلا اینسانا قنیم کسیلن آجلیق دا داها چوخ کیشیلرین جانینا چؤکوردو.

۱۹-جو عصرده ایسلاندییادا باش وئرمیش قیزیلجا ائپیدئمییاسی واختی قادینلار کیشیلردن ایکی ایل داها چوخ یاشادیلار.

اؤلوم نیسبتلرینین چوخ یوکسک اولدوغو بو دؤورلرده اوشاق اؤلوملرینده ده فرقلیلیک موشاهیده ائدیلیر. تصادفی دئییل کی، ائپیدئمییا و قیتلیق دؤورلرینده یئنی دوغولان قیز اوشاقلارینین یئنی دوغولان اوغلان اوشاقلارینا نیسبتا ساغ قالماق فاکتی داها چوخدور.

اما بیر مسئله‌ده دقتلی اولماق لازیمدیر. عادتا محاربه گئدن اؤلکه‌لرده اوغلان اوشاقلاری داها چوخ دوغولور. طبیعی کی، بونو «اللهین لطفو» کیمی قبول ائدیبلر همیشه. آنجاق اللهین بو عدالتسیزلیگی باشی دولو آداملاری قانع ائتمه‌ییب.

معلوم اولوب کی، تاریخاً وارلی اینسانلارین داها چوخ قیزی اولورموش. شاهلار، کراللار تاخت-تاجینا واریس اولسون دئیه، اوغلان اوشاغینا صاحب اولماق اوچون چوخلو قادینلا علاقه‌ده اولورموشلار. چوخ واخت قیزلاری اولورموش. ناغیللاردا، لطیفه‌لرده ده بیزه چوخ تانیش اولان "شاه قیزی" مسئله‌سی تصادفی دئییلمیش. سبب تمامیله بیولوژیدیر. اونو دئییم کی، یومورتا-هجئیره ایله بیرلشمک اوغروندا موباریزه آپاران ایسپرماتوزویدلرین تخمیناً یاریسی x، یارسی ایسه y کروموزومو داشیییجی‌سی اولور. یومورتا-حجئیره‌ده ایسه یالنیز x کروموزومو وار. قادین اورگانیزمینین دیپلوید کروموسوم دستی xx فورماسیندادیر، کیشی اورگانیزمینده ایسه x یعنی یومورتا-حجئیره ایله ی کروموزو بیرلشرکن اوغلان، x کروموزوم بیرلشرکن ایسه قیز دونیایا گلیر. y کروموزوملاری مولکول چکی‌سینه گؤره x کروموزوموندان چوخ جزعی فرقله یونگولدور و بو دا دونیایا گلن اوغلان اوشاقلارینین سایینین بیر قدر چوخ اولماسینا سبب اولور. آنجاق ۱۸ یاشینا قدر اوغلان اوشاقلارینین اؤلوم احتیمالی قیزلاردان چوخ اولدوغو اوچون بیر مدت سونرا طرازلیق دوزلیر، حتی قیزلارین سایی اوغلانلاردان بیر آز چوخدور. آنجاق محاربه‌لر و سویقیریملاردان سونرا دوغولان اوغلان اوشاقلاری و قیز اوشاقلاری آراسینداکی سای کسکین فرقلنیر. معلوم اولوب کی، y کروموسو داشییان ایسپرماتوزویدلر تورش موحیطه داوام‌سیزدیر، تورش موحیط‌ده حرکت سرعتینی ایتیریر و تئز اؤلورلر. بوندان فرق‌لی اولاراق، x کروموزوملو ایسپئرماتوزویدلر قلوی موحیطه داوام‌سیزدیر. وارلی اینسانلار داها چوخ حیوانی منشأ‌لی قیدالارلا، خصوصیله اتله چوخ قیدالاندیغیندان، اورقانیزمین عمومی ph تورشولوغا دوغرو دییشیر. نتیجه‌ده y کروموزوملو ایسپئرماتوزویدلرین ایشی چتینلشیر. آنجاق قیزلار بو وضعیته دؤزوملودور، x کروموزوملو ایسپرماتوزویدلر فینیشه تئز چاتیر و داها چوخ قیزلار دونیایا گلیر. شاهلارین و وارلی اینسانلارین اوشاقلارینین داها چوخ قیز اولماسینین سببی بو ایمیش.

بون‌دان فرقلی اولاراق، محاربه گئدن اؤلکه‌لرده آجلیق حؤکم سوردویو اوچون اینسانلار ات محصوللارینا، اته و دیگر حیوانی منشأ‌لی قیدالارا حسرت قالاندا داها چوخ دویو و دیگر بیتگی منشأ‌لی قیدالارلا یاشاماغا مجبور اولور. بو ایسه اورگانیزمین ph-اینی قلوییه دوغرو دییشیر. نتیجه‌ده y کروموزوملو ایسپئرماتوزویدلر یاریش‌دا غلبه چالیرلار و دونیایا داها چوخ اوغلان بخش ائدیرلر. دئمه‌لی، محاربه‌لرده بئله طرازلیغین قورونماسی فاکتینی یانلیش یئرده آختاریب، گئدیب اللها چیخماق لازیم دئییل.

قادینلارین کیشیلردن داها گوجلو اولماسینا سبب ندیر؟

بیولوژی اولاراق قادینلارین کیشیلره نیسبتا داواملی‌لیغی ائستروگئن هورمونو ایله علاقه‌لیدیر.

ائستروگئن هورمونو آنتی‌ئنفلاماتووار (بیر ماددنین ایلتیهاب آزالدیجی خصوصیتی) خصوصیتینین اولماسی سایه‌سین‌ده بده‌ن‌ده‌کی دامار یولو سیستئمینی قورویور.

کیشیلرده ایفراز اولونان تئستوستئرون هورمونو ایسه بیر چوخ اؤلومجول خسته‌لیک اوچون ریسک تشکیل ائتمکله یاناشی، بیر طرف‌دن ده ایممونیتئت سیستئمینه ضرر وئره بیلیر.

تکامول نظریه‌چیلری ایسه قئید ائدیرلر کی، قادینلار ساغلام دوغماق و ساغ قالماق اوچون همین دوققوز آی مدتینده ایممونیتئت سیستئمی گوجلنه‌ن وارلیقلاردیر.

آراش‌دیرمایا گؤره، کیشیلر چتین وضعیتده اولدوقدا داها تئز ایمتینا ائدیرلر. قادینلار سون آنا کیمی موباریزه آپاریرلار.

تدقیقاتین نتیجه‌لرینه گؤره، قادینلاری کیشیلره نیسبته‌ن یاخشی معنادا «آرسیز« آدلاندیرماق اولار.

سوروجو قادینلارلا سوروجو کیشیلر آراسیندا پسیخولوژی، بیولژی فرق وار.

قادینلار داها راحت، داها صبیرلی.

ایستاتیستیک اولاراق کیشیلر داها چوخ اورک پروبلمی یاشاییر و اینفارکت فاکتی یوکسک نیسبتله کیشیلرین «خئیرینه‌دیر».

بئله...