بیرینجی بؤلوم

بلکه ده سیز ده منیم کیمی ایلک دفعه "نوشابه" دئیه قادین آدینی ائشیدنده تعجبلنمیشسینیز. سیز دئیه نده ایراندا یاشایانلاری نظره آلیرام چونکو بو آد آذربایجان جمهوریتینده یایغین قادین آدلارینداندیر و نه قدر ده بیزیم اوچون گولونج گلیر و بیر چئشید "ایچگی"نی خاطیرلادیرسا او قدرده اونلار اوچون تاریخی کؤکلره دایانان و چوخ دا جیددی بیر آددیر. نوشابه تاریخله افسانه آراسیندا بیر آد اولاراق هم ده آذربایجان جمهوریتینده بیر نئچه تانینمیش صنعتچینین آدیدیر.

تاریخی یادداشیمیزدا قادین قهرمانلار و دئمک اولار تاریخ یارادیب اؤز دؤورونون ایجتیماعی-سیاسی گئدیشینده اؤنملی ائتکی بوراخمیش قادینلار آز اولماییب. بعضن حیات یولداشلاری رولوندا بعضن ایسه بیرباشا بیر حرکتین یوخسا حوکومت باشچیسی اولاراق اؤز تدبیر و باجاریقییلا آد-سان قازانیب سئچیلمیشدیلر.ماساژئت حؤکمداری تومروسدان توت کیتابی ده ده قوقوددا بورلا خاتون، بانوچیچک و کوروغلو داستانینین قادینلاری، ائله جه ده موعاصیر دؤورلره عایید اولان قادین قهرمانلار و قهرمان قادینلار سیماسینا بول-بول راست گلیریک.

نیظامی گنجوی، عؤمرونون بؤیوک حیصصه سینی قویدوغو اثرلرینده قادینلار حاقدا، اوتوزا یاخین تاریخی افسانه ایله یارادیجیلیغینین سانبالیلیغینا آرتمیشدیر. قادینلاردان یاراتدیغی قهرمان اوبرازلارین بیر چوخونو اؤز حیات یولداشی قیبچاقلی "آفاق" و آناسینین اخلاقی اؤزللیکلرینی گؤز اؤنونه آلاراق اونلارا اوخشاتماغا چالیشیب قلمه آلمیشدی. دئمک قادین، نیظامینین تفککورونده گؤزللیک و سئوگی ایله یاناشی تدبیر و ذکاء سیمگه سینی داشییر.

نیظامی، ایندی ده آذربایجاندا گؤزل طبیعتی و خوش هاواسی ایلا تانینان "برده" (Bərdə) شهرینی قادینلار شهری کیمی تانیتدیریب وصف ائدرک "نوشابه" نی بو شهرین تدبیرلی و عیصمتلی حؤکمداری کیمی تانیتدیریر. ساده جه قیزلار یاخود قادینلارا مخصوص اولان بو شهرده، مینلرجه باکیره قیز و دؤیوشچو قادین، نوشابه نین ساراییندا خیدمت ائدیر و شهری قورویور. اوتوز مین کیشی دؤیوشچو ایسه شهرین ائشیینده، شهری قوروماقدا تصویر اولونورو. بو کیشیلر، دؤیوش واختی نوشابه نین حؤکمونو گؤزله یر و شهره گیرمک ایذنلری یوخ ایمیش.

نیظامی ایسکندرنامه اثرینده ماراقلی بیر افسانه نی حیکایت ائدیر؛ مقدونیه لی ایسکندرله نوشابه نین قارشی دورماسی. بو اولایین تاریخده باش وئرمه سی ایبهاملی اولسا دا بؤیوک نیظامی ایسکندری خیال عالمینده آذربایجانا گتیریر و او بؤیوک جهانگیر و امپراطورو نوشابه نین و دئمک اولارآذربایجان قادینینین ذکاء و اوزاق گؤرنلییینین قارشیسیندا دیزه چؤکدورور.. بئله کی "برده" شهرینین قادینلار طرفیندن ایداره اولوندوغونو ائشیدن ایسکندر، او دؤوورده بیر قادینین حؤکمدارلیق و باشچیلیق ائتمه سی اونون اوچون ماراقلی گلیر و بو سیرری اؤیرنمک اوچون ساده و سیراوی بیر ائلچی پالتاریندا نوشابه نین سارایینا گئدیر.

اؤنجه دن ایسکندرین قوشونونون برده یاخینلیغیندا اوتراق ائتدیینی بیلن و حتی اونلار اوچون صولح مراملی بیر داورانیش اولاراق یئمک و آذوقه گؤندرن نوشابه، ایسکندری ایلک باخیشدا تانییر و بو ساده گئییملی و اؤزونو ائلچی کیمی آپاران آدامین ایسکندر اولدوغونو ایسکندرین اؤزونه وورغولاییر و ایسکندرین قورخو و تشویشه دوشمه سینه سبب اولور. اما اوزاق گؤرن و تدبیرلی نوشابه، اونون بیر ائلچی اولاراق گوونلیکده اولدوغونو خاطیرلادیر و حتی ایسکندری بؤیوک و عدالتلی بیر فاتح اولدوغو اوچون اؤز تاختیندا اوتوردور. بئله لیکله قیلینجسیز و قانسیز اؤز شهر و اهالیسینین گوونلیک و تهلوکه سیزلیینی ساغلاییر.

▫️▪️▫️آمازونلار- دؤیوشچو قادینلار قبیله سی

یونان میفولوژیسینده هئچ بیر کیشینی اؤز آرالارینا قویمایان، مهارتله آت مینیب، اوخ آتان قادین دؤیوشچولری، هرودوت، استرابون و باشقا تاریخچی و عالیملر اؤز اثرلرینده "آمازون" آدییلا تانیتدیریب آچیقلامیشلار. چاغداش دونیادا فئمنیست آخیملارینین نظرینی جلب ائتمیش و قادین باغیمسیزلیغی سیمگه سینه چئوریلن آمازونلار، سؤیلنجه لره گؤره راحاتجا یای چکیب اوخ آتماق اوچون ساغ دؤشلرینی اوشاقکن کسیرمیشلر و بئله جه یایی راحاتجا گریب و اوخو داها اوزاغا آتا بیلیرمیشلر. آمازونلار، نسیل دوامی اوچون ایلده بیر کره کیشیلرله گؤروشورموشلر و دوغولان قیز اوشاقلارینی ساخلاییر و اؤزلری کیمی دؤیوش مهارتلرینی اؤیردیرمیشلر، اوغلان اوشاقلارینی ایسه یا آتالارینا قایتاریر و یا اؤلدورورموشلر...

یونان میفولوژیسینده "هئراکلئس"، آمازونلارین باشچیسی "هیپولیتا" دان قورشاغینی آلماغا گؤرولی ایمیش. هیپولیتانین سونرالار هئراکئسین الییله اؤلمه سینه باخمایاراق اؤنجه دن بو قورشاغی کؤنوللو اولاراق اونا تقدیم ائدیر.

چئشیدلی کولتور و مدنییتلرده ده گؤرونن و تاریخده "بلدالنساء" یا خود قادینلار شهری کیمی آدی گئدن افسانه‌قات ماجرا، سؤزو گئدن ایکی آنلاتی دا داها بیر-بیرینی چاغیریشدیریر. یعنی آمازون - برده و هراکلئس- ایسکندر ایکیلییی و حتی نوشابه نین اؤز تاختینی کؤنوللو اولاراق ایسکندره وئردیی ایله هیپولیتانین بئل قورشاغینی هئراکلئسه وئردییت، ائله جه ده تاریخچی لرین فیکیرجه آمازونلارین "ساکا" و "توران" لی اولاراق قافقاز بؤلگه سینه عایید اولدوغو فاکتی بو ایکی اوسطوره وی آنلاتینین عینی منشاء دن اولدوغو احتیمالینی گوجلندیریر.

ﺧﻮﺷﺎ ﻣﻠﮏ ﺑﺮﺩﻉ ﮐﻪ ﺍﻗﺼﺎﯼ ﻭﯼ
ﻧﻪ ﺍﺭﺩﯾﺒﻬﺸﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﯽ ﮔﻞ ﻧﻪ ﺩﯼ

ﺗﻤﻮﺯﺵ ﮔﻞ ﮐﻮﻫﺴﺎﺭﯼ ﺩﻫﺪ
ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﻧﺴﯿﻢ ﺑﻬﺎﺭﯼ ﺩﻫﺪ

ﺑﻬﺸﺘﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﯿﺸﻪ ﭘﯿﺮﺍﻣﻨﺶ
ﺯ ﮐﺮ ﮐﻮﺛﺮﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﺩﺍﻣﻨﺶ

ﺳﻮﺍﺭﺵ ﺯ ﺑﺲ ﺳﺒﺰﻩ ﻭ ﻣﺸﮏ ﺑﯿﺪ
ﭼﻮ ﺑﺎﻍ ﺍﺭﻡ ﺧﺎﺻﻪ ﺑﺎﻍ ﺳﻔﯿﺪ

ﺯﻧﯽ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﺑﻮﺩ "ﻧﻮﺷﺎﺑﻪ" ﻧﺎﻡ
ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻋﺸﺮﺕ ﻭ ﻧﻮﺵ ﻭﺟﺎﻡ

ﺑﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﮐﻨﯿﺰﺍﻥ ﭼﺎﺑﮏ ﺳﻮﺍﺭ
ﻏﻼﻣﺎﻥ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺯﻥ ﺳﯽ ﻫﺰﺍﺭ

ﻧﮕﺸﺘﯽ ﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﮐﺴﯽ ﺑﺮ ﺩﺭﺵ
ﻭ ﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﺑﻮﺩﯼ ﺑﺮﺵ

ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﯽ ﺭﺍﯾﺰﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﯼ
ﺑﻪ ﮐﺪﺑﺎﻧﻮﯾﯽ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﮐﺪﺧﺪﺍﯼ

ﺳﮑﻨﺪﺭ ﭼﻮ ﻟﺸﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﺤﺮﺍ ﮐﺸﯿﺪ
ﺳﺮﺍﭘﺮﺩﻩ ﺳﺮ ﺑﺮ ﺛﺮﯾﺎ ﮐﺸﯿﺪ

ﺩﺭ ﺁﻥ ﺧﺮﻡ ﺁﺑﺎﺩ ﻣﯿﻨﻮﺳﺮﺷﺖ
ﻓﺮﻭﻣﺎﻧﺪ ﺯﺑﺲ ﺁﺏ ﻭﮐﺸﺖ

ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﮐﺎﯾﻦ ﺑﻮﻡ ﻓﺮﺥ ﮐﻪ ﺭﺍﺳﺖ
ﮐﺪﺍﻣﯿﻦ ﺗﻬﻤﺘﻦ ﺑﺪﻭ ﭘﺎﺩﺷﺎﺳﺖ

ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﮐﺎﯾﻦ ﻣﺮﺯ ﺁﺭﺍﺳﺘﻪ
ﺯﻧﯽ ﺭﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﺴﯽ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ

ﺯﻧﯽ ﺍﺯ ﺑﺴﯽ ﻣﺮﺩ ﭼﺎﻻﮐﺘﺮ
ﺑﻪ ﮔﻮﻫﺮ ﺯ ﺩﺭﯾﺎ ﺑﺴﯽ ﭘﺎﮐﺘر

ﻏﻼﻣﺎﻥ ﻣﺮﺩﺍﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺴﯽ
ﻭﻟﯽ ﺭﻭﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﺒﯿﻨﺪ ﮐﺴﯽ

نظامی گنجوی- اسکندرنامه

قایناق:

-زنان افسانه ای در آثار نظامی گنجه ای- دکتر بهروز ثروتیان
-سکیفهای امپراطور- زائور حسن اف
-اینترنت