قتل عام آزربایجانیهای تورک در خوجالی توسط ارامنه جنایتکار و در سایه حمایت ارتش روسیه واجد پیام مهمی برای آزربایجان بود.

روسیه با این نسل کشی وحشتناک به آزربایجان سعی داشت تا این پیام را بفرستد که:

گرچه شوروی از بین رفته و فروپاشیده شده و آزربایجان استقلال یافته است ، ولی روسیه مهمترین قدرت منطقه بوده و نمی توان بدون اجازه مسکو حرکت نموده و سیاست مستقلی را پیگیری نمود.

مسکو با این نسل کشی وحشتناک پیام می داد که گرچه شوروی وجود ندارد ولی این به معنی عدم حضور و وجود تاثیرگذار روس و روسیه نیست و روسیه جانشین شوروی در منطقه و جهان است.

روسیه بر آن بود و هست که اعلام نماید استقلال کشورها در این مورد خاص آزربایجان از شوروی باید تنها جنبه ای نمایشی داشته باشد و این کشورها هیچگاه نباید به فکر گسستن از موسکو باشند.

در واقع نسل کشی خوجالی هزینه ای بود که آزربایجان برای استقلال واقعی خود پرداخت می کرد.

روسیه با حضور علنی ارتشش در این قتل عام پیام می داد که ابائی از حضور مستقیم نظامی و ایجاد نسل کشی ندارد و برای جلوگیری از استقلال واقعی جمهوری های استقلال یافته از شوروی قادر به هر جنایت و وحشیگری است.

در عین حالت به مزدوران خود در آن کشورها پیام میداد که روسیه همچنان قدرتمنداست و می توانند باز به آن متکی باشند.

نتیجه این پیام و سیاست روسیه یکسال بعد آشکار گردید و دولت منتخب و دموکراتیک مرحوم ابولفضل ائچی بی توسط یک کودتای نظامی توسط مزدوران مسکو و کشورهای دشمن با آزربایجان به ثمر نشست.

در واقع فاجعه نسل کشی در خوجالی مقدمه ای برای بازگشت نفوذ روسیه در آزربایجان بود.

به همین دلیل ارامنه جنایتکار به خاطر خوی وحشیگری و خونریری خود تنها نقش پیاده نظام و عوامل مسکو را داشتند ، چرا که طرح و اجرای این قتل عام در جایی بسیار فراتر از ایروان برنامه ریزی شده بود.

تقلیل قتل عام خوجالی تنها به خوی وحشیگری ارامنه اشتباهی است استراتژیک که مانع از دیده شدن هدف واقعی و عامل اصلی و طراح اصلی یعنی مسکو می گردد.

از این روست که موسکو خود در عمل و میدان نیز با دخالت دادن نیروهای مخصوص هنگ ویژه خود در اجرای این قتل عام تنها به نیروهای جنایتکار ارمنی قناعت ننموده و خود نیز دستانش را به خون ملت تورک آزربایجان آغشته نمود.

مسکو می دانست که در صورت پیروزی آزربایجان در ایجاد یک سیاست مستقل و جدا از مسکو، آزربایجان هر روز موفق تر و پیشرفته تر خواهد شد و این الگویی برای سایر جمهوریها شده و روسیه هر روز ضعیف تر گردیده و تاثیر و قدرت خود را از دست داده و نهایت دچار انزوا و حتی فروپاشی دوباره خواهد شد.

در واقع قتل عام خوجالی و اقدامات بعدی روسیه در آزربایجان نشان از روندی بود که مسکو سعی داشت با حذف نیروهای ملی در کشورهای تازه استقلال یافته سیطره دوباره و گسترده خود را در آن جمهوریها برپا نماید.

استراتژی که مسکو در آن از این جمهوریها با نام "خارج نزدیک "نام می برد.

نتیجه آنکه قتل عام خوجالی نقش ترمز و هشداری جدی برای آزربایجان و سایر جمهوریها داشت که سعی نکنند تا از چمبره اراده و سلطه روسیه خارج شده و به استقلال کامل بیاندیشند.