دئییرلر کوراوغلو ایلک دؤنه اودلو سیلاح‌لا قارشیلاشدیغی زامان «داها ایگیت‌لیک چاغی سونا چاتدی!» دئمیشدیر.

آنجاق ایگیت‌لری آتدان یئره یئندیرن یالنیز اودلو سیلاح‌لار دئییل، بلکه مودئرن دوشونجه‌لر اولدو. گله‌نکسل توپلوم‌لار (جوامع سنتی) ایگیت‌لر توپلومو ایدی. او توپلوم‌لاردا ایگیت‌لر حؤکم سوروردو. اؤزل‌لیک‌له ساواش دوشرگه‌لرینده ساواشین سونوجو ایگیت‌لره باغلییدی. بوتون تورک، فارس، یونان، چین هابئله باشقا میللت‌لرین حماسی اثرلرینه باخاندا ایگیت‌لردن باشقا هئچ نه گؤرموروک! البته بو حماسه‌لرده قوشون‌لاردان دا سؤز گئدیر. آنجاق بللی دئییل بو اوجسوز-بوجاقسیز قوشون‌لارین ایشله‌یی نه‌دیر؟ بو قوشون‌لار ساواشین نئجه سونوجلانماسیندا ائتگی‌سیزدیرلر. ساواشین سونوجوندا اونلارین ایزی گؤرونمور. ساواشین سونوجو یالنیز ایگیت‌لردن آسیلی‌دیر. بیر ایگیدین اوغور قازانماسی بیر قوشونون، داها دوغرسو بیر میللتین اوستونلوک قازانماسی دئمک‌دیر.

باشقا یؤندن ده، ساواشی اوتوزموش ایگیت‌ یالنیز بیر فرد اولاراق اؤز وارلیغینی ایتیرمیر. بلکه اونون قوشونو هابئله اونون میللتی ده بوتون وار-یوخونو ایتیریر. دئمک بو توپلوم‌لاردا بیر میللتین آلین یازیسی بیر کیمسه‌نین الینده‌دیر؛ بیر ایگیدین بیلک‌لرینه باغلی‌دیر. دونیانین کلاسیک ادبیاتی بئله اؤرنک‌لرله دولودور. یونان ادبیاتیندا آشیل‌له هکتور، فارس ادبیاتیندا روستم، تورک دونیاسیندا دده‌قورقود بوی‌لارینین ایگیت‌لری، کوراوغلو...

دده‌قورقود بوی‌لارینین بیرینده، دستانین ایگیدی قاراجیق چوبانی آغاجا باغلاییر. اونا یاردیم ائتمه‌سین، دئیه! دئمک باشقالاریندان یاردیم آلماق بیر ایگیت اوچون ان بؤیوک باش آشاغی‌لیق ساییلا بیلردی. فارس‌لارین «شاهنامه»سینده گاهدان حتتا ایگیت‌لرین آت‌لاری دا بیر-بیرلریله دؤیوشورلر. بو داها آرتیق گولونج تؤره‌دیر. آخی‌ آت‌لار دؤیوشن بیر دوشرگه‌ده ایگیت‌لردن باشقا هئچ دؤیوشچو گؤرونمور. سانکی باشقا ساواشچی‌لار یالنیز ساواش صحنه‌سینی دولدورماق اوچون بلکه ده شعر صفحه‌لرینی دولدورماق اوچون اورا ییغیشیب‌لار.

بو توپلوم‌لار بیر سسلی توپلوم‌لاردیر. بو توپلوم‌لاردا یالنیز بیر کیمسه دوشونر، یالنیز بیر کیمسه چالیشار، یالنیز بیر کیمسه ساواشار. آنجاق توپلومون آلین یازیسی دا ائله او بیر کیمسه‌نین الینده‌دیر. باشقالاری حتتا اؤز آلین یازی‌لاری اوغروندا دا چالیشا بیلمزلر. اونلارین اؤز آلین یازی‌لارینی یازماغا دا بئله حاق‌لاری یوخدور. اونلار هر نه‌یه باش اَیمه‌لی‌دیرلر. باش‌لارینا گله‌نی ده آلین یازیسی یاخود تقدیر آدلاندیرمالی‌دیرلار. آنجاق بو آلین یازینین آرخاسیجا قاچماق، اونو باشقا جوره یازماق، اونو دَییشدیرمک کوتله‌نین الینده دئییل!

مودئرن دونیا ایگیت‌لر دونیاسی دئییل. مودئردن دونیادا توپلومون بیرر-بیرر اویه‌لری (فرد فرد اعضای یک جامعه) توپلومون آلین یازیسینی یازیرلار. بونون اوغروندا چالیشیرلار. مودئرن دونیادا دَییشیک‌لیک‌لری هابئله دئوریم‌لری ایگیت‌لر یوخ، اینسان‌لار اؤزلری یاراتمالی‌دیرلار.

شهریارلا بیرلیکده اؤزگه‌‌‎لشمکدن اؤزلشمه‌یه دوغرو، محمد رحمانی‌فر، ایکینجی باسقی، ص ۱۵۲-۱۵۴