تاریخی قونولاردا پایلاشدیغیم یازی‌لاری اوخویان یولداش‌لار بیلیرلر کی منیم بو یازی‌لاریم ایکی چئشید ماهیت داشییرلار: بیری "مقاله" یا دا ان آزی "آراشدیرما" ماهیتی داشییان نئچه قایناقلی یازی‌لاردیر. ایکینجیسی شخصی باخیش‌لاریما هابئله فردی آراشدیرمالاریما چوخ یئر وئرمه‌دن، ساده‌جه اوخودوغوم کیتاب‌لاردان ماراقلی گؤردویوم بؤلوم‌لری سایین دینله‌ییجی‌لریم‌له پایلاشدیغیم یازی‌لاردیر.

پایلاشدیغیم "باهائی‌لیک و ماکسیم گورکی" آدلی یازی دا ائله قیلیغیندان بللی اولدوغو کیمی بو "ایکینجی چئشید" پایلاشیملاریمدان ساییلیر. گؤردویونوز کیمی او یازیدا باشقا قایناق‌لارا مراجعه ائتمه‌دن و حتی شخصی باخیش‌لاریمی آچیقلامادان یالنیز "مأمون کوان" آدلی بیر آراشدیرماجی‌نین "ایران یهودی‌لری" آدلی کیتابینین نئچه سطرینی سایین دینله‌ییجی‌لریمه سونموشام.

آنجاق، یازینی پایلاشدیقدان سونرا ایکی اؤنملی تنقیدله اوزلشدیم: یولداش‌لارین بیری یازیدا آدی گئتدییی "ماکسیم گورگی"نین بو اولای‌لا ایلگیده اولمادیغینی سؤیله‌دی. آراشدیردیقدان سونرا اونون حاقلی اولدوغونا واردیم. دئمک، مأمون کوان جناب‌لاری وورغولادیغیم کیتابینین پایلاشدیغیم بؤلومونده بؤیوک یانلیش‌لیغا یول وئره‌رک "کینیاز دال‌گورکی"نین یئرینه آد اوخشارلیغی اوزوندن "ماکسیم گورکی" یازمیش، حتی1845 یئرینه 1880 تاریخینی یازماق‌لا اولایین تاریخینی ده یانلیش یازمیش‌دیر! (بو یانلیش بیلگی‌لری پایلاشدیغیما گؤره سایین دینله‌ییجی‌لریمدن باغیش‌ دیله‌یه‌رک، بئله‌لیک‌له کوان جناب‌لارینین یانلیش‌لیغینی آچیقلاماق قرارینا گلدیم)

ایکینجی قونو باهائی‌لرین ایران‌داکی آجیناجاقلی دوروم‌لاری ایله باغلی‌دیر. پایلاشدیغیم یازی‌نین تام بیر تاریخی ماهیت داشیدیغینا باخمایاراق، تانینمیش مللتچی یولداش‌لاردان بیری باهائی‌لرین انسانی حاق‌لارینین پوزولماسینی وورغولایاراق پایلاشدیغیم یازی‌نین بیر تهر بو حاقسیزلیق‌لاری اونایلاماق کیمی گؤرونه بیلدییینی دیله گتیردی. منجه، تاریخ اؤز گؤرَوینی یئرینه یئتیرمه‌لی‌دیر. تاریخین گؤرَوی تاریخی فاکت‌لارا دایاناراق، تاریخده باش وئرمیش اولای‌لاری آراشدیرماق هابئله اونلاری آچیقلاماق‌دیر. تاریخ‌دن حاق‌لاری قوروماق درسی آلماق اولسا دا حاق‌لاری پوزماق درسی آلماق اولماز. اؤزل‌لیک‌له دینی دوشونجه‌لر حاققیندا تاریخه دایاناراق هر هانسی بیر دینی آزینلیغی آغیر دوروم‌لارا سالماق انسانلیغا یاراشان بیر ایش ساییلا بیلمز.

آچیقجا دئسم، باهائی‌لییین هر هانسی بیر ماهیت داشیدیغینا باخمایاراق، هر هانسی دورومدا اورتایا چیخدیغیندان آسیلی اولمایاراق، آرتیق هر هانسی اؤلکه یاخود اؤلکه‌لرله باغلانتیسی اولوب اولمادیغینا باخمایاراق، بوگونکو باهائی‌لریمیزین بوتون باشقا آزینلیق‌لار کیمی بوتون انسانی حاق‌لاری قورونمالی‌دیر.