روسیه در سال‌هایی که ج.ا.ا. به‌شدت مشغول کمک به بشار اسد و ارتش بعثی بود، حضور نظامی‌اش در ارمنستان و تاجیکستان را تقویت کرد (بدون اینکه اعتراض واضحی از طرف ایران انجام شود).

حضور نظامی روسیه در همسایگی ما با حضور نظامی آمریکا فرق مهمی دارد: این مناطق به خاک روسیه کاملا نزدیک است و روسیه سابقه حکومت و حضور نظامی در این مناطق را دارد در نتیجه ورود روسیه به این مناطق به‌معنی حضور تقریبا همیشگی است. درحالیکه حضور آمریکا در این مناطق دور از خاک آن است و تقریبا مرتبا باید "تمدید" شود.

اگر ج.ا.ا. مبارزه‌اش با آمریکا را ادامه دهد و "مقاومت" در مقابل فشارها و تحریم‌های تشدیدشده آمریکا (و احتمالا اروپا) را انتخاب کند، طبعا قدرت کشور از وضعیت فعلی نیز کمتر خواهد شد. در این‌صورت، ایران چگونه خواهد توانست که پیشروی‌های روسیه در ابعاد ارضی و سیاسی و اقتصادی را متوقف کند؟

مرور پیشروی‌های مهم اخیر روسیه در منطقه که در "غفلت ایران" انجام شده، هشداردهنده است:

۱. تقویت حضور نظامی در ارمنستان
۲. تقویت حضور نظامی در تاجیکستان
۳. استفاده نظامی از دریای خزر به بهانه شلیک موشک به مواضع مخالفان بشاراسد در سوریه و استفاده نظامی از فضای ایران به بهانه بمباران مواضع مخالفان بشاراسد در سوریه! (علیرغم داشتن پایگان هوایی و دریایی در سوریه).

اگر موارد فوق برای شروع "بالانس کردن" روسیه (به کمک قدرتی دیگر) کافی نیست، چه مورد بیشتری باید اتفاق بیافتد؟

اگر ایران روابط متعادلی به روسیه و آمریکا داشته باشد، می‌تواند در قبال برقراری ارتباط (اقتصادی) کشورهای آسیای میانه با بقیه دنیا، مرتبا امتیاز بگیرد؛ چون هم آمریکا و هم کشورهای آسیای میانه همیشه نیازمند این رابطه خواهند بود.

ولی اگر ایران چند سال دیگر تحت‌فشار بماند؛ حضور روسیه (و چین) در فضای سیاسی و اقتصادی و امنیتی کشورهای آسیای میانه به حدی زیاد خواهد شد که دیگر رابطه کشورهای آسیای میانه با بقیه دنیا تقریبا منتفی خواهد شد و ایران ضعیف‌تر می‌شود و عملا مرزهای طولانی با روسیه قوی‌ترشده خواهد داشت.

ایران برای موازنه روسیه انتخاب زیادی ندارد:

راه اول: ائتلاف همه‌جانبه با ترکیه و پاکستان و نیز کاهش تنازع با عربستان (بدون داشتن رابطه متعارف با آمریکا).

راه دوم: برقراری رابطه متعارف با آمریکا به‌همراه عدم رقابت با ترکیه و پاکستان.

راه اول یعنی ائتلاف با ترکیه و پاکستان ناممکن نیست؛ ولی برای موازنه روسیه، قدرت زیادی لازم است. لذا ائتلاف خیلی نزدیک، مستحکم و همه‌جانبه‌ای با ترکیه و پاکستان لازم خواهد بود که کار مشکلی است.

راه دوم، یعنی برقراری رابطه متعارف با آمریکا، فضای خالی ساخته‌شده برای روسیه (با هزینه ایران) را با بازگشت قدرت ایران و با برقراری ارتباط کشورهای آسیای میانه با دنیا، پر می‌کند.

هماهنگی روسیه با اسراییل در فضای سوریه و نیز افزایش ارتباطات سیاسی روسیه با عربستان و امارت باید به همه نشان داده باشد که روسیه خود را محدود به همکاری با ایران نکرده و نخواهد کرد و با تثبیت و افزایش روابط مذکور و با کاهش قدرت ما، روسیه احساس نیاز کمتری به همکاری ایران خواهد کرد و طبیعی است که امتیازات خیلی بیشتری طلب کند در مقابل دادن امتیازات خیلی کمتری.

تا قبل از پیشروی‌های روسیه در همسایگی ما، مبارزه غیرلازم با آمریکا خود اشتباه بزرگی بود؛ چون توسعه ایران را عقب می‌انداخت و موجب تضعیف ایران نسبت به رقبای متعدد می‌شد.

ولی بعد از پیشروی‌های روسیه و با لحاظ احتمال بالای پیشروی‌های بعدی آن در ابعاد مختلف، ادامه مبارزه ج.ا.ا. با آمریکا، دیگر "یک اشتباه بزرگ" نیست؛ بلکه "دو اشتباه بزرگ" است.